4857 sayılı İş Kanunu'nun 68. Maddesi kapsamında çalışanların (ara dinlenmesi) ile ilgili bilinmesi gerekenler (suallere de cevaben).
İŞÇİ ARA DİNLENME SÜRESİNİ İŞYERİ DIŞINDA GEÇİREBİLİR Mİ?
Ara dinlenme süresinde işçi dinlenme süresini işyeri dışında geçirebilir. Ancak, ara dinlenme süresini müteakiben işçi işine dönmek zorundadır. Günlük normal mesai saatlerinde çalışan bir işçinin ara dinlenmesi yapmaması hayatın olağan akışına ve gerçeklere uymaz. Yemek, çay içmek ve diğer tabii ihtiyaçlar için bir zamanın kullandırılması zorunludur. Görülen işin örneğin itfaiye işi olması ve ara dinlenmesinin işyerinde geçirilmesi ara dinlenmesinin kullanılmadığı anlamına gelmez.
ARA DİNLENMESİNDE ORTALAMA ZAMANDAN KASIT NEDİR?
Ara dinlenmesinde ortalama zamandan kasıt; sadece çalıştığı gündeki çalışma saatinin ikiye bölünmesi değil, işverenin yönetim hakkı kapsamında işin özelliği ve o yerdeki gelenekler dikkate alınarak işveren tarafından belirlenen bir zaman dilimidir.
ARA DİNLENME SÜRELERİ AZALTILABİLİR Mİ?
Ara dinlenme süreleri azaltılamaz Ara dinlenme sürelerine ilişkin olan düzenleme nispi emredici (buyurucu) niteliktedir ve ara dinlenmelerinin alt sınırını belirtir. Bu nedenle iş akitleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ara dinlenme süreleri azaltılamaz. Tarafların sözleşmelerle dahi bu sürelerin altında ara dinlenmesi kabul etmeleri geçersizdir.
ARA DİNLENME SÜRELERİ ARTIRILABİLİR Mİ?
İşyerindeki çalışma süresine göre belirtilen on beş dakika, yarım saat, bir saat en az olan dinlenme süreleri dir. Kanunun bu hükmü, nispi emredici bir hüküm olup işçi lehine artırılabilir. Dolayısıyla, söz konusu asgari süreler iş ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabileceği gibi işyeri uygulamaları ile artırılabileceği değerlendirilmektedir.
İş Kanunu'nda öngörülmüş olan süreler asgari olup azaltılamaz, fakat sözleşmelere daha uzun süre ile ara dinlenmesi verileceğine dair hükümler konulabilir.
ARA DİNLENME ÇALIŞMANIN BAŞINDA MI VEYA SONUNDA MI VERİLİR?
Ara dinlenmesinin özünde, adlandırmasında olduğu gibi dinlenme ön planda olup, işçilerin öğle tatili, yemek paydosu, çay molası, kahve molası, sigara içme molası ve buna benzer zorunlu ihtiyaçları için genelde çalışma süresinin ortasında ve veya çalışma süresinin ilk çeyreğinde yahut son çeyreğinde kullandırılmakta dır. Ara dinlenmesi çalışmanın ortalama zamanında verilmesi gerektiği düzenlendiğinden çalışmanın başında sonunda verilmesi uygun olmadığı gibi ara dinlenmenin amacına da aykırıdır.
Ara dinlenme süresinin, işe ara dinlenme süresi kadar geç başlama veya aynı süreyle erken ayrılma şeklinde kullandırılması doğru olmayacaktır.
ARA DİNLENMESİ SÜRESİNDE DİKKATE ALINACAK ÇALIŞMA SÜRESİ NEDİR?
İş Kanununa ilişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği'nin 3'üncü maddesine göre; çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süredir. Verilen ara dinlenmeleri ise, çalışma süresinden sayılmaz. Çalışma süresi, işçilerin işyerinde bulunma süresinden ara dinlenme süresinin çıkarılarak bulunur.
Ara dinlenmesi süresinde dikkate alınacak çalışma süresi, işçinin gün içindeki çalışması gereken süre olması gerekir. Örneğin; Cumartesi günü 3 saat çalışmışsa bu saate göre ara dinlenme verilmelidir.
EKSİK YAPILAN ARA DİNLENMEDE İŞÇİ ÜCRET İSTEYEBİLİR Mİ?
Eksik yapılan dinlenmeyi fazla çalışma olarak ileri sürüp iş parası (zamlı ücret) istemeye hakkı yoktur.
ARA DİNLENME SÜRELERİ ARALIKSIZ MI KULLANDIRILMALI YOKSA ARALIKLI KULLANDIRILABİLİR Mİ?
Ara dinlenme süreleri esasında aralıksız verilir. Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak iş veya toplu iş sözleşmeleri ile aralı olarak kullandırılabilir der ilgili kanun esen kalın…