Kanun kapsamında Kadın işçinin Doğum izni, doğum öncesi 8 hafta ve doğum sonrası 8 hafta olmak üzere toplamda 16 haftadan oluşmaktadır. Bu doğrultuda doğum izni süresi hesabında gebelik 40 hafta olarak ele alındığından kadın işçi gebeliğinin 32. haftasını tamamlaması itibariyle doğum iznine ayrılabilmektedir. Anne adayının ikiz, üçüz gibi çoğul gebelik hallerinde ise doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye ek 2 hafta eklenerek toplamda doğum öncesi doğum izni 10 haftaya uzamaktadır (suallere de cevaben) Böylelikle çoğul gebeliklerde doğum izni toplamda 18 hafta olarak kullanılabilmektedir.
DOĞUM İZNİ DİLEKÇESİ NEREYE NASIL VERİLİR?
Doğum izni dilekçesi oldukça önemlidir. Çünkü iş hukukunda bir hak aradığınız zaman bunu ispat meselesi gündeme gelir. İş hukuku uyuşmazlıklarında çok geniş bir ispat aracı yelpazesi olsa da güzel bir dilekçe ve işverene tebliğe dair bir yazı ile bunun ispatlanması daha sağlıklıdır. Aksi halde işverene talepte bulunulduğu ispatlanamayabilir. Ancak bu dilekçenin, somut olayın özellikleri göz önünde bulundurularak hukuki zeminde hazırlanması önemlidir. Özellikle internette yer alan ücretsiz doğum izni dilekçesi örneği gibi münferit ve hata dolu taslak metinlere itibar edilmemelidir. Bu tarz ihmaller kişiye hak kaybı yaşayabilir kendi yazınızla yazmanız daha doğru olur Kadınların iş hayatına daha çok entegre olmaları ile birlikte kendilerine sosyal güvenlik alanında pozitif ayrıcalıkların tanınması uygulamaları da artmış bulunmaktadır. Toplumun yarısını oluşturan kadınların daha çok üretim ve hizmet sektörlerinde yer almasının ekonomi açısından önemi tartışmasız olduğu kadar, aynı zamanda ailenin korunması bakımından da çalışan kadınlarımıza ilave haklar tanınması bir o kadar da önemlidir. Son dönemde bu gerçeklikten hareketle pek çok yeni düzenlemeler sağlanmıştır. Bu haftaki yazı dizimizde de bu kapsamda; özel sektörde kadın işçinin doğum izninin ne zaman başlayacağı, babalar için doğum izni süresi, ücretli ve ücretsiz doğum izni, doğum izni sürelerinin çalışma süresine dahil edilip edilmeyeceği ve süt iznine ilişkin önemli detayları ele alacağız.
DOĞUM İZNİ SÜRELERİNİN TAMAMI DOĞUM SONRASINDA KULLANILABİLİR Mİ?
Doğum izni sürelerinin tamamı doğum Sağlık durumu elverişli olduğu takdirde, doktorun onaylı sağlık raporu ile kadın işçinin talebi üzerine kadın işçi doğumdan önceki üç haftaya kadar yani gebelikte 37. haftaya kadar işyerinde çalışabilmektedir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası izin sürelerine eklenmektedir. Aynı zamanda doğuma 3 hafta kala yani gebeliğin 37. haftasında kadın işçinin doğum iznine çıkarılmasının yasal bir zorunluluk olduğunu vurgulamak isteriz. Bu durum kadın işçilere doğum sonrası izin sürelerini 13 haftaya kadar artırma olanağı sağlamaktadır.
BABALIK İZNİ NE ZAMAN BAŞLAR VE KAÇ GÜNDÜR?
Babalık izni, erkek işçiler veya erkek memurlar için eşinin doğum yapması ile başlamaktadır. Babalık izni, doğum öncesinde kullanılamamaktadır. Özel sektör çalışanı olan babalar için babalık izni 5 gün olarak belirlenmiş olup devlet memuru olan babalar için ise babalık izni 10 gündür. Bu izinler her iki sigortalı tipi için de mazeret izni statüsünde olup yıllık izin hesabında dikkate alınmamaktadır.
ERKEN DOĞUM ANNENİN VEFATI VE EVLAT EDİNME DURUMLARINDA DOĞUM İZNİ NE ŞEKİLDE UYGULANMAKTADIR?
Kadın işçinin erken doğum yapması durumunda doğum öncesi kullanılamayan izin süreleri, doğum sonrası izin sürelerine eklenmek suretiyle kullandırılmaktadır. Doğum sırasında veya doğum sonrasında kadın işçinin yani annenin vefatı hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan izin süreleri babaya kullandırılmaktadır. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birinin veya evlat edinen kişinin çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 haftalık analık hâli izin hakkı bulunmaktadır.
ÜCRETLİ DOĞUM İZNİ SONRASINDA KADIN İŞÇİ ÜCRETSİZ DOĞUM İZNİNE AYRILABİLİR Mİ?
Yasal ücretli doğum izni sonrasında kadın işçinin talebi üzerine uygulanacak ücretsiz izin uygulamasında iki seçenek bulunmaktadır.
A) Çocuğun hayatta olması koşuluyla kadın işçinin ve üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birinin veya evlat edinen kişinin isteği doğrultusunda 16 haftalık yasal ücretli doğum izin süresinin bitmesinin ardından;
* Birinci doğum için 60 gün
* İkinci doğum için 120 gün
* Sonraki doğumlarda ise 180 günlük süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin kullanım hakkı tanınmaktadır.
* Çoğul doğum hallerinde ise bu sürelere 30'ar gün eklenmektedir.
B) Kadın işçinin ve üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birinin veya evlat edinen kişinin isteği doğrultusunda 16 haftalık yasal ücretli doğum izin süresinin bitmesinin ardından 6 aya kadar ücretsiz izin hakkı bulunmaktadır. Ayrıca bu süre yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmamaktadır.
Yukarıda belirtilen ve ilgili yönetmelikte "veya" ifadesi ile yer alan iki farklı ücretsiz izin uygulaması aynı anda kullanılamayacağından seçim hakkı kadın işçiye bırakılmaktadır. Söz konusu iki izin uygulaması da kendiliğinden verilmesi gereken bir izin niteliğinde olmayıp kadın işçinin talebine bağlı olduğunun altını çizmek gerekmektedir.
DOĞUM İZNİ SÜRESİ ÇALIŞMA SÜRESİNE EKLENİYOR MU?
Doğum izni sürelerinin çalışma süresine dahil edilip edilmeyeceği konusu ile ilgili İş Kanunu'nda oldukça açık ve net ifadeler bulunmaktadır. Kadın işçinin doğum öncesi ve doğum sonrası yasal ücretli doğum izninde olduğu süreler (tekil gebeliklerde 16 hafta, çoğul gebeliklerde 18 hafta) yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışmış sayılmakta ve çalışma süresine dahil edilmektedir. Buna ek olarak belirtmek gerekir ki doğum sonrası kadın işçinin talebi üzerine kullanılmış olan ücretsiz izin süreleri çalışma süresinden sayılmamaktadır.
Sağlıkla kalın…