Türkiye, biyolojik çeşitlilik zengini bir ülke. Ulusal Biyolojik Çeşitlilik ve İzleme Projesi kapsamında bugüne kadar 13 bin 404 farklı canlı türü tespit edildi ve yeni keşifler yapılmaya devam ediliyor.
Bu biyolojik çeşitlilik, biyolojik kaçakçılık yapmak isteyenlerin de iştahını kabartıyor. Özellikle Türkiye’deki endemik türlerin ülke dışına çıkarılmasına izin verilmediği için, yasadışı yollarla bu canlılar kaçırılmaya çalışılıyor.
Biyokaçakçılarla mücadele ise hem Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar ekipleri tarafından sahada hem de kolluk kuvvetleri aracılığıyla gümrüklerde devam ettiriliyor.
Rekor cezalar
Yapılan denetimler sonucunda 2007 yılından bu yılın Ekim ayına kadar 95 kaçakçılık vakası engellendi. Bu vakalarda 23 farklı ülkeden 173 kaçakçılık şüphelisine idari para cezası uygulandı.
2023’e kadar toplam ceza 5,6 milyon lirayı bulmuştu. Ancak cezaların artırılması ve bu yıl daha fazla kaçakçılık girişimi olduğu için toplam rakam, 17 yılda 41,5 milyon lirayı buldu. 2024’te engellenen kaçakçılık girişimi sayısı ise 9 oldu.
Kelebekler gözde
Dünyada biyolojik çeşitliliği korumak için BM Çevre Programı (UNEP) tarafından hazırlanan ve üye ülkelerin imzaladığı bir sözleşme bulunuyor. 1992 yılında imzalanan sözleşmeye imza atan ülkeler arasında Türkiye de var.
Biyokaçakçıların en çok ilgi gösterdiği türler, böcekler, kelebekler, bitkiler, kuşlar, sürüngenler olarak sıralanıyor. En çok hedef aldığı bölgeler Akdeniz Bölgesi (özellikle Toroslar, Amanos Dağları), Karadeniz Bölgesi’nde Kaçkarlar, Ege Bölgesi’nde Muğla, Tuz Gölü çevresi ve Munzur Dağları olarak sıralanıyor.
Genetik araştırmalar ve ilaç sektörü
Biyokaçakçılığın altında ise genetik araştırmalar için malzeme temin etmek, koleksiyonerlere satış yapmak ya da ilaç sektörü için gerekli malzeme temin etmek gibi nedenler yatıyor. Geçmişte Ankara Tavşanı, Ankara Keçisi (Angora), Sivas Kangalı gibi türler kaçırılarak ülke dışında üretimi yapılmıştı.
Bir çeşit orkide olan salep, trüf mantarı türleri (keme vs.) de kaçakçıların en çok peşinde olduğu bitkiler arasında yer alıyor. Tıbbı aromatik bitkiler yanında kardelen, ters lale gibi türler kaçırılmaya çalışılıyor.
Eğitim verildi
Biyokaçakçılığı engellemek için 2013 yılında ‘Biyokaçakçılıkla Mücadele Eylem Planı’ hazırlanmıştı. Bu plan kapsamında 81 ilde kolluk kuvvetlerine, 17 ilde ise 28 sahil güvenlik birimlerine biyokaçakçılıkla mücadele eğitimi verildi. Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde ‘Biyokaçakçılık Bilgi Paylaşım Sistemi’ kuruldu.
