ÜCRET SİSTEMLERİ NELERDİR?
İş Dünyasında Ücret Sistemleri Zamana Göre, Verime Göre ve Yüzde Usulüne Göre ve ücret sistemleri genellikle zamana, verime ve yüzde usulüne dayalıdır. Zamana göre ücret, çalışma süresi esasına dayanırken, verime göre ücrette yapılan işin sonucu ve yüzde usulünde ise müşteri hesaplarının yüzdesi önemlidir.
Ücret sistemleri, işçinin çalışma süresi, işin sonucu veya müşteri hesaplarının yüzdesine dayanabilir.
ZAMANA GÖRE ÜCRET NEDİR?
Ücret işçinin çalışma süresi esas alınarak hesaplanmaktadır. İş sözleşmesinde belirlenen çalışma süresinin karşılığı olarak ücret verilir. Önemli olan işçinin belirlenen sürede çalışmış olmasıdır sonuç elde edilmesi ya da verim dikkate alınmaz.
Zamana göre ücret sabit gelir sağlamaktadır. Bu sistemde çalışma süresini doldurmasıyla işçiye ücret ödenmektedir yaptığı işin kalitesi, işçinin çalışkan olması gayreti dikkate alınmadığı için işçiler bakımından hakkaniyete aykırı bir durum meydana gelebilmektedir.
VERİME GÖRE ÜCRET NEDİR?
Verime göre ücret sisteminde yapılan işin sonucu dikkate alınarak ücret hesaplanır. Akort ücret olarak da adlandırılır. Akort ücret parça sayısı, uzunluk, büyüklük, gibi birimlere göre hesaplanır. Bu sistemde işçi çalışmasıyla ve becerisiyle daha çok gelir elde edebilir.
İşveren de bu sistemle çalışırken maliyeti öngörebilir, gereksiz ödeme yapmaktan kaçınabilir. İşçi ve işverene yarar sağlayan bu sistemin bazı sakıncaları da bulunmaktadır. İşçi daha fazla para kazanma gayesiyle kendini fazla yıpratabilir.
Başka bir sakıncası ise işveren işçiye yeterli iş veremediğinde ortaya çıkmaktadır. İş veremediğinde aradaki farkı işveren ödeyecektir. Aksi halde işçi haklı nedenle sözleşmeyi feshedebilir.
YÜZDE USULÜNE GÖRE ÜCRET NEDİR?
Otel, eğlence yerleri gibi işyerlerinde müşterilerin hesap pusulasına belirli yüzde şeklinde eklenen para işverence toplanır ve işçilere dağıtılır. İşveren eksiksiz olarak ödemekle yükümlüdür. Bu şekilde toplanan paranın işverende kalacağına dair sözleşmeler hükümsüzdür. Yüzde usulü ücret ile bahşiş farklılık gösterir.
ÜCRETİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
Ücretin bazı temel özellikleri vardır. Bunlar arasında iş karşılığı ödenmesi, işveren veya üçüncü kişi tarafından ödenmesi ve para ile ödeme zorunluluğu sayılabilir. İş karşılığı ödenmesi genel kural olmasına rağmen, sosyal devlet ilkeleri gereğince bazı durumlarda iş karşılığı olmayan ücretlerin de ödenmesi söz konusu olabilir.
İŞ KARŞILIĞI ÖDEMESİ DURUMU?
Ücret işveren tarafından işin görülmesi sonucunda ödenen paradır. Anayasanın 55. maddesinde de ücret emeğin karşılığı olarak tanımlanmıştır. Kural iş karşılığı ücret ödenmesi dir ancak sosyal devlet ilkeleri gereğince iş karşılığı olmayan ücretlerin ödenmesi de söz konusu olmaktadır. İşçinin karşılık beklemeden çalışması iş sözleşmesi kapsamında düşünülemez. Ancak bazı durumlarda aksi mümkün olabilir. Örneğin aile üyeleri arasında var olan iş ilişkisi, ev içinde yapılan işlerde bu durum söz konusudur.
İŞVEREN VEYA BAŞKA KİŞİ TARAFINDAN ÖDEME DURUMU?
İş ilişkisi bakımından edimler kural olarak taraflarca yerine getirili. İşçi iş görme edimini üstlenirken işveren ücret ödeme borcu altındadır. Ancak kanuni düzenlemelere işveren dışındaki biri de ücret ödeyebilir. İşçi açısından ücretin kim tarafından ödendiği önem taşımamaktadır.
Önemli olan işçinin ücretinin tam olarak ödenip ödenmediğidir.
ÜCRETİN PARA İLE ÖDEME ZORUNLULUĞU DURUMU?
Kanun koyucu ücreti tanımlarken aynı zamanda ücretin para ile ödenmesi gerekliliğini de belirtmiştir. Emredici bir hükümdür aksi yönde anlaşma yapmak mümkün değildir.
Bu yalnızca asıl ücret bakımından geçerlidir. İşçiye asıl ücret yanında sağlanan ikramiye, prim ve diğer sosyal yardımların para ile ödenmesi şart değildir. Sağlanan bu yardımlar süreklilik arz ediyorsa ücretin parçası haline gelir ve bunların yerine getirilmemesi işçiye haklı nedenle fesih imkânı sağlar. İşveren sosyal yardımlar konusunda eşitlik ilkesine uymak zorundadır der ilgili kanunlar esen kalın…