Kanunlar Kapsamında Özel veya kamuda Bayram günlerinde yada Bayram tatilinin rast geldiği zaman diliminde işçinin hafta tatili gününe rastlaması halinde, işçiye ayrıca bir bayram tatili ücreti ödenmiyor, işçi çalışmaksızın sadece bir günlük ücretine hak kazanıyor. Fakat işçi hafta tatiline rastlayan bayram günü çalıştırılırsa, çalışmasının karşılığında sadece ek bir günlük ücret değil, o gün hukuka aykırı hafta tatili çalışması kabul edilerek ek bir buçuk günlük ücrete hak kazanır ve Bayram, Genel tatil günlerinde çalışmamak ve dinlenmek esas olmakla beraber uygulamada bunun böyle olmadığını ve pek çok işyerinin bu günlerde açık olduğunu ve çok yoğun olduğunu hepimiz biliyoruz.
Dolayısı ile faaliyetlerine devam eden halka hizmetin aksamaması için bu işyerlerinde işçiler çalışmak durumunda kalıyorlar ve Önümüzde mübarek Kurban Bayramı tatili var ve Bizde mübarek kurban bayramı tatili günlerinde çalışacak emekçiler için bu çalışmalarla ilgili akıllara takılan ve sık sık sorulan suallere cevap vermek istedik.
PEKİ İŞÇİ BAYRAMDA ÇALIŞMAK ZORUNDA MIDIR?
Öncelikle belirtmeliyiz ki Kanunen bayram ve genel tatil günlerinde işçinin çalışmayıp dinlenmesi esastır. Ancak özellikli bazı işyerlerinde çalışanlar bakımından durum farklıdır. Bunların başında 24 saat kesintisiz hizmet ve üretim yapılan işyerleri gelmektedir. Bu işyerlerinde Postalar halinde çalışma (yani vardiyalı çalışma) usul ve esasları geçerlidir. Dolayısı ile de bu tür işyerlerinde çalışan işçiler işe girerken vardiya usulü çalışmayı kabul etmiş olurlar. Vardiya usulü ile çalışılan işyerlerinde doğal olarak iş Bayram ve Genel tatil günlerinde de devam eder ve vardiyası bu günlere isabet eden işçiler söz konusu günlerde de çalışmak zorundadır. Vardiya usulü çalışmanın olmadığı işyerlerinde ise kimi durumlarda ortaya çıkan Bayram ve Tatil günlerinde çalışma gereklilikleri farklı değerlendirilmelidir. Bu tür durumlarda işçinin onayının alınması gerekir. Yani bu günlerde çalışmaya onay vermeyen işçinin buna karşın çalıştırılması kanunen yasal değildir. İşverenler uygulamada genellikle iş sözleşmelerinde işçinin peşin onayını almak suretiyle bu sorunu ortadan kaldırmaya çalışmaktadırlar fakat bu davranış da doğru değildir çünkü doğru olan hakka girmemektir...
BAYRAMDA ÇALIŞMALARIN KARŞILIĞI NASIL ÖDENİR?
Bayram ve Genel tatil günlerinde çalışan işçinin alacağı ücret konusu İş Kanununda açıkça belirtilmiş olmakla birlikte bu konuda bazı yanlış ve eksik bilgiler çalışanlarımızın kafasını karıştırmakta dır. Dilerseniz önce yasaya bakalım:
"İş Kanunu madde:47 Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir."
Yasa metninden de anlaşılacağı üzere işçi bugünlerde çalışmazsa dahi ücretinden bir kesinti yapılmayacak yani ücretini tam olarak alacak, şayet çalışırsa bunun karşılığında kendisine her çalıştığı tatil günü için sadece bir günlük ücret (yevmiye) ödenecektir. Bu konu uygulamada yanlış yorumlanarak işçiye Bayram ve Genel tatillerde %100 zamlı ücret ödeneceği sonucu çıkartılmaktadır. Bunun sebebi de kanımızca genel olarak Bayram ve Genel Tatil çalışmalarının karşılığının İşverenlerce bu günlerde çalışmayı cazip hale getirmek için yasadan daha farklı (zamlı) yapılan ödemelerdir. Gerçekten de özellikle toplu sözleşmelerin geçerli olduğu sendikalı işyerlerinde işçilere bu sözleşmeler kapsamında zamlı ödemeler yapılmaktadır. Keza bireysel İş Hukukunun geçerli olduğu (sendikasız) işletmeler bakımından da sözleşme ve yönetmeliklerle işçilere sağlanmış bu tür zamlı ödemeler elbette ki söz konusudur. Ancak ortada bir toplu sözleşme ve/veya konuyu içeren Bireysel iş sözleşmesi yoksa yasanın buyurduğu bu çalışmanın karşılığında işçiye sadece her çalışılan Bayram ve Genel tatil günü için 1 günlük ücret ödenmesidir.
İŞÇİ BAYRAM TATİLİ GÜNÜ TAM GÜN ÇALIŞMAZSA KARŞILIĞI NASIL ÖDENİR?
Bazı durumlarda işverenler bir Bayram ve Genel tatil gününde işçinin mesaisine tam gün ihtiyaç duymamaktadır. Bu tür bir durumda örneğin yarım gün işe çağrılan bir işçiye kaç saat çalıştığına bakılmaksızın yine tam gün çalışmış gibi 1 günlük ücret ödenmelidir.
İŞVEREN BAYRAM TATİLİNİ UZATIR SA TELAFİ ÇALIŞMASI YAPABİLİR Mİ?
Telafi çalışması 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında yer alan esnek uygulamalardan biridir ve madde aynen aşağıdaki gibidir:
"MADDE 64 - Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz."
Yukarıda yer alan madde çerçevesinde işverenin herhangi bir Bayram ve Genel Tatil süresince bu tatili uzatması ve işçiye daha fazla dinlenme imkanı sağlaması koşulunda daha sonra işçiden bu süreleri çalışarak telafi etmesini talep etmek hakkı vardır. Ancak telafi çalışması işçiye yasada yer alan kurallar çerçevesinde yaptırılabilir. Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.
ULUSAL BAYRAMLAR VE GENEL TATİL GÜNLERİNDE UZAKTAN ÇALIŞMANIN DURUMU?
Uzaktan (evden) çalışan işçiye bayram çalışması ücreti ödenir mi?
Örneğin Pandemi sebebiyle çalışma hayatımıza yaygın bir biçimde giren uzaktan çalışma giderek pek çok işletmede kalıcı bir iş ilişkisi haline dönüşmüş durumdadır. Bu çalışma türünde de Bayram ve Genel tatil günlerinde çalışan bir işçi uzaktan ve/veya evden çalışıyorsa şüphesiz ki aynı diğer çalışanlar gibi Genel tatil ücreti ve fazla mesai yapıyorsa zamlı ücret ödemesinden yararlanacaktır.
ULUSAL BAYRAMLAR VE GENEL TATİL GÜNLERİ KAVRAMI NEDİR?
Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinin hangileri olduğu 2429 sayılı UBGT Hakkında ve Yasasında ifade edilmiştir. Buna göre,
28 Ekim 13.00'ten sonra ve 29 Ekim Ulusal Bayram
1 Ocak yılbaşı tatili
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü
15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
19 Mayıs Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı
30 Ağustos Zafer Bayramı
Ramazan Bayramı (3 buçuk gün)
Kurban Bayramı (4 buçuk gün)
Günleri, UBGT günleridir der şimdiden hepinizin mübarek kurban bayramınızı tebrik ediyorum kalın sağlıcakla...