İş Kanunu'na göre işçi hakları Çalışanların, işten çıkarılmaları ya da kendi istekleri ile işten ayrılmaları durumunda yasalarca korunan bir çok hakkı bulunmaktadır. İşçiler bu kanuni olan haklarını bilmedikleri için hak kayıplarına uğramaktadır.
Peki işçilerin hakları nelerdir? İşçilerin yasal haklarının ihlali durumunda neler yapılmaktadır? Hepsi yazımızda...
Bir hizmet sözleşmesi kapsamında ücret karşılığında iş yapmakla uğraşan kişiye işçi denir. Kanunen işçi, kanunun belirlediği hak ve sorumluluklara sahiptir. İşçilerin sahip olduğu haklar nelerdir? ilgililerle beraber inceleyelim… İşçi hakları arasında;
- Maaş: En temel haklardan biridir. İşçi maaşını tam ve zamanında alma hakkına sahiptir ve bu süreçte yaşanacak olumsuzluklara karşı işçi dava açma hakkına sahiptir.
- Sosyal sigorta:
İşçinin kendisinin yanı sıra, bakmakla yükümlü olduğu kişileri de ilgilendiren en temel haklardan biridir. Kanunen işveren işçiyi çalıştırmaya başladığı günden itibaren sigortasını yaptırmak ve kesintisiz olarak sigorta primlerini yatırmak zorundadır. Bazı işverenlerce işçi hakları göz ardı edilerek deneme süresinde işçilere sosyal sigorta yapılmamaktadır. Bu durum kanunlara uygun değildir.
- Kıdem tazminatı:
İşçilerin keyfi sebeplerle işten çıkarılması ya da haklı sebeplerle işten ayrılması durumda işverenden alacağı paradır. İşverenin işçiyi işten çıkarmasına neden olacak sebepler, genel ahlak ya da iyi niyet kurallarına aykırı hareketlerdir. İşçinin de haklı sebeplerle ayrılmasına sebep olan nedenler ise, iş yerinde haksızlığa uğrama, küfür, tehdit, hakaret ve bunun yanı sıra maaşı, primleri, ikramiyeleri ya da sigorta primlerinin ödenmemesi dir. Bunlara ilaveten erkek işçiler için askerlik ve kadın işçiler için yeni evlenmiş olmak iş akdini feshetmek için geçerli sebeplerdir ve bu kişiler kıdem tazminatı alabilir.
- İhbar tazminatı:
Hem işçiyi hem de işvereni ilgilendiren bir durumdur. İşçi işi bırakmadan belli bir süre önce; işveren de işçiyi işten çıkartmadan belli bir süre önce haber verme sorumluluğu vardır. Bu sorumluluğa uyulmadığı takdirde karşı taraf zarara uğratılmış sayılır ve ihbar tazminatı hakkı doğar. İşten ayrılma ya da işten çıkarma sürelerinin ne kadar olduğu işin ne süredir yapıldığına bağlanmıştır.
- Fazla mesai ücreti:
Temel işçi hakları arasında yer alır ve fazla mesai ücretini de beraberinde getirir. Fazla mesai ücreti işçinin normal çalışma ücretinin iki katı olarak hesaplanmaktadır. Burada önemli bir hususu da belirtmekte fayda var; işçi yaptığı fazla mesai karşılığı fazladan dinlenme talep etme hakkına sahiptir.
- Resmi tatil ve bayram tatilleri:
İşçinin resmi tatiller ile bayram günlerinde tatil yapma hakkı vardır. Bu günlerde çalışan işçi misli ile birlikte ücret talep etme hakkına sahiptir.
- Hafta tatili:
İşçi hakları kapsamında işçilerin yasal olarak en az haftada bir gün ücretli izin hakkı bulunmaktadır.
- Yıllık ücretli izin:
İşçilerin kanunla belirtildiği şekilde ve sürelerde dinlenme hakkı bulunmaktadır. Bu doğrultuda yıllık, haftalık ve gün içi dinlenme işçi hakları kapsamındadır. Yıllık ücretli izin hakkı işin ne süredir yapıldığına ve aynı işyerinde bir yılı tamamlamış olmasına bağlıdır. İşçi hakları kapsamında yıllık izin süresi bitimine müteakip 4 gün ücretsiz izin hakkı da bulunmaktadır. Yıllık iznin kullandırılmaması halinde işçinin yıllık izin süresi karşılığında alması gereken ücret için dava hakkı bulunmaktadır.
- Ara dinlenmesi:
İşçiye gün içerisinde dinlenmek için süre tanınması da işçi hakları arasındadır. İşyerinde ara dinlenme süreleri, günlük çalışma saatine bağlı olarak belirlenir. Ancak mesai süresine dahil edilmez.
- Maddi-manevi zararların tanzimi:
İş süresince işçinin başına gelebilecek kazalar için işçinin maddi manevi tazminat talep etme hakkı da işçi hakları kapsamında düzenlenmiştir. İşçi, iş kazası sonucunda ortaya çıkan maddi zararlarının giderilmesini talep edebilir. Kaza sonucu işçinin ölümü halinde de işçinin varisleri tarafından cenaze masrafları, ölümünden önceki tedavi giderleri ve ölüm dolayısıyla yaşanacak gelir kaybı talep edilebilmektedir. Öte yandan işçinin manevi tazminat davası açma hakkı da bulunmaktadır. İşçi ölmüş ise yakınları, yaşadıkları üzüntü için manevi tazminat davası açabilir.
- İşe iade hakkı:
Haklı bir sebep olmaksızın işten çıkarılan işçi işe geri dönüş için dava açabilir. İlgili mahkeme durumu değerlendirerek kararını verir ve işçiyi haklı bulması durumunda belli bir süre içerisinde işçinin yeniden işe alınmasını emreder.
Aksi durumunda işçinin zararını ortadan kaldıracak bir para ödenmesine karar verilir der sağlıklı nice günler dileklerimle..