En büyük dayanak anayasa olarak görülmekle birlikte ülkemizin uluslararası arenada taraf olduğu anlaşmalar da yer alır. Dünya Çalışma Örgütünün hazırlamış olduğu sözleşmeler de bu alanda oldukça önemli görülmektedir. (suallere de cevaben) Ülkemizde baz almamız gereken 6098 Sayılı Borçlar Kanunu, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 4857 Sayılı İş Kanunu ve bu kanunlar baz alınarak düzenlenmiş olan yönetmelik ve tebliğler yer alır.
İŞVERENİN HAK VE SORUMLULUKLARI NELERDİR?
İşverenin hak ve sorumlulukları başlığını da maddelere ayırarak sizlere anlatmaya çalışacağım. İlk önce işverenin sorumlulukları hakkında bilgi verdikten sonra işverenin haklarını sizlere anlatacağım.
Ücret Ödeme Sorumluluğu: İşçinin iş görmesi karşısında ve iş sözleşmesinden kaynaklanan başlıca sorumluluktur.
İşçisini Koruma: İşverenin hak ve sorumlulukları arasında işçisini koruma yer alır. Bir işveren işçisini koruma sorumluluğu taşır. Özellikle iş sağlığı alanında ilgili önlemleri alması yasalar ve yönetmelikler tarafından zorunlu kılınmıştır.
Eşit İşlem Yapma Sorumluluğu: İşverenin hak ve sorumlulukları arasında eşit işlem yapma sorumluluğu yer alır. Bir işveren işçilerine eşit davranma ve eşit değerdeki işlerde çalışan işçilere eşit çalışma koşulları sağlaması gerekir. Bu işverenin bir sorumluluğu olarak görülür.
İşverenin Haklı Nedenlere Dayanarak Fesih Hakkı: İşverenin hak ve sorumlulukları arasında haklı nedenlere dayanarak fesih hakkı bulunur. Belirli süreli veya belirsiz süreli olan iş sözleşmelerinde sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeden işveren fesih hakkını kullanabilir. Peki, işveren hangi durumlarda bu hakkını kullanabilir... Zorlayıcı ve sağlık sebepleri başta olmak üzere etik kurallara uymama hali bu durumlar arasında yer alır.
İş Sağlığı ve Güvenliğine Uyma Borcu: İşverenin hak ve sorumlulukları arasında yer alır. İş yerinde yaşanabilecek risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi, gerekli araç ve gereçlerin temin edilmesi vb. hususları içerir. Bir işveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler. Denetimlerinin sonucunda eğer varsa uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak zorundadır. İşyerinde çalışan işçilerin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki sorumlulukları, işverenin sorumluluklarını etkilemez. İşveren de bu alanda alacağı tedbirlerin maliyetini çalışanlarına hiçbir şekilde yansıtamaz.
Yukarıda yer alan maddeler bir işverenin veya işçinin iş yaşamındaki haklarını öğrenmeleri için minik bir adım atmalarını umarım sağlar. Tarafların iş yaşamında sahip olduğu hakları ve sorumlulukları öğrenebilmesi ve bilinçli bireye dönüşe bilmeleri iş hukuku eğitimi almaları gerekmektedir. İş hukuku eğitimi tarafların haklarını öğrenerek güvence altına almalarını sağlayan bir eğitimdir. İş hukuku eğitimi bu anlamda iş yaşamında aktif olanların alması gereken sayılı eğitimlerdendir
İŞÇİNİN SORUMLULUKLARI NELERDİR?
İşçinin sorumlulukları taraflar arasında imzalanan iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklere dayanır. Bu sorumluluklar genel olarak 3 başlık adı altında toplanabilir. Bu başlıkları maddeler halinde açıklamaya çalışacağım.
İş Görme Borcu: İşçinin sorumlulukları arasında iş görme borcu yer alır. İşçinin sorumlulukları arasında yer alan bu sorumluluk 4857 Sayılı İş Kanunundan Kaynaklı Hak ve Sorumluluklar olarak bilinir. İşe girerken imzalanan iş sözleşmesinin işçiye yüklediği temel borç olarak bilinir. İş görme borcu, bir işçinin işini kendi yapması, işini özenle yerine getirmesi ve işçinin çalışma koşullarına uyması olarak sıralanabilir.
Talimata Uyma: İşverenin talimatına uyma borcu işçinin sorumlulukları arasındadır. İşçinin sorumlulukları arasında yer alan talimata uyma borcu 4857 Sayılı İş Kanundan Kaynaklı Hak ve Sorumluluklara dayanır. Bir işçi, işverenin yönetim hakkına dayanarak verdiği işin yapılması ve işyerinin düzeni ile ilgili vermiş olduğu talimata uymak zorundadır. Talimata uyma borcu, işyerinin gereksinimleri ve yapılan işin geleneğine uygun olarak yapılmak zorundadır. İşverenin giriş çıkış kontrolü yapması ya da işyerinde sigara içilmesini yasaklaması talimata uyma borcu olarak bilinir.
Sadakat Borcu: İşçinin sorumlulukları arasında sadakat borcunun ödenmesi gerektiği yer alır. Bu borç da diğerleri gibi 4857 Sayılı İş Kanunundan Kaynaklı Hak ve Sorumluluklara dayanır. Sadakat borcunun olumlu ve olumsuz yanları bulunmaktadır. Olumlu yanı, yapılan işin işverenin yararına olacak şekilde yapılması dır. İşverenin itibarının sarsılmaması için işverene zarar verecek durumların önlenmesi için yapılır. Olumsuz yanı, bir işçinin kendisine ekmek veren patronunun güvenini kötüye kullanmak, onun sırlarını ifşa etmek, hırsızlık yapmak vb. davranışlarda bulunmama yı içerir.
İŞÇİLER VE İŞVERENLERİN HAK VE SORUMLULUKLARININ UYGULANMASI NASIL SAĞLANIR?
İşçilerin ve işverenlerin haklarının ve sorumluluklarının uygulanmasını sağlamak için, öncelikle işçiler ve işverenler arasında iyi bir iletişim kurulmalıdır. İşverenlerin işçilere her zaman doğru, adil ve tarafsız şekilde davranması gerekmektedir. İşçilerin hakları ve sorumluluklarının uygulanmasında işverenlerin kendilerine verilen sorumlulukları yerine getirmesi gerekmektedir. Ayrıca, işverenlerin her çalışanın haklarını ve sorumluluklarını anlamasını sağlamak için çalışanlarla düzenli olarak iletişim kurması gerekmektedir. İşçi hakları ve sorumluluklarının uygulanmasını teşvik etmek için, işverenler işçilere çalışma koşulları hakkında düzenli olarak bilgi vermelidir. İşverenler ayrıca işçileri eğitmek ve çalışma koşullarını iyileştirmek için gerekli önlemleri almalıdır.
İŞÇİLER VE İŞVERENLERİN HAK VE SORUMLULUKLARININ İHLALİNDE NE GİBİ SONUÇLAR DOĞURABİLİR?
Sonuç olarak, işçilerin ve işverenlerin hak ve sorumluluklarının ihlali, çalışanların haklarının ihlalini veya işverenin mali kayıplarına, cezai yaptırımlara veya her iki tarafa da haksız mali sorumluluklara neden olabilir. Örneğin, işçi haklarının ihlali durumunda, hak sahibi maddi veya manevi tazminat talebinde bulunabilir. Ayrıca, işverenlerin çalışanlarına sağlanması gereken hakların ihlali, cezai yaptırımlara neden olabileceği gibi, haksız mali sorumluluklar da doğabilir.
Sağlıkla kalın...
