İş ilişkisinin sona ermesinin sonucunda işveren tarafından işçiye çalışma belgesi verme zorunluluğu bulunmaktadır (suallere de cevaben) İşveren, işçinin istediği bu belgeyi vermekten kaçınma maktadır. Çalışma belgesini zamanında verilmemesinden ya da yanlış veya eksik bilgiler içermesinden ortaya çıkacak zarardan etkilenen işçi, işverenden söz konusu zararların tazminini isteyebilmektedir.
İŞÇİNİN SENDİKAL TAZMİNAT KAKI NEDİR?
İşçinin sendikaya üye olma hakkı Anayasa madde 51 uyarınca güvence altına alınmıştır. Sendikalara üye olma, sendika kurma, kuruluşlar oluşturma, üyelikten çekilme hakları korunduğu gibi hiç kimse belirli bir sendikaya üye olmaya ya da üye kalmaya zorlanamamakta dır. Sendikal faaliyette bulunmaları ile iş sözleşmesinin işverence feshi söz konusu olduğunda ise sendikal tazminat ortaya çıkacaktır.
İŞÇİNİN YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI NEDİR?
İşçi, iş yerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi dahil olarak, iş yerinde en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin hakkı verilmektedir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçmek mümkün değildir. İşçilere verilecek olan yıllık ücretli izin süresi, İş Kanunu madde 53 uyarınca, hizmet süresi;
Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,
Az olamamaktadır. Ancak, on sekiz (18) ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Söz konusu süreler iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile arttırıla bilmektedir.
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Ancak, izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.
Yıllık ücretli izin haklarının kullandırılmaması halinde iş akdi sona erdikten sonra bu günlerin ücretleri işçi tarafından işverenden talep edilebilir.
GEBELİK HALİNDE KADIN İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR?
İş Kanunu'nda yer alan eşitlik ilkesi uyarınca kimse cinsiyeti yüzünden bir ayrımcılığa tabi tutulamaz. Fakat Kanun, özellikle gebe kadın işçilerinin hakları konusunda bazı özel düzenlemeler yapmıştır.
Bu kapsamda, kadın işçilere doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için izin verilir. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir.
Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.
Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.
Kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Ayrıca, hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde, işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz. Kadın çalışanlar, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar.
Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılmaz. Son olarak, kadın işçilerin gebe kalması ya da doğum yapması nedeniyle işveren tarafından iş akdi feshedilemez.
İŞÇİNİN YENİ İŞ ARAMA İZİN HAKKI NEDİR?
İş Kanunu madde 27 uyarınca; bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermelidir. İşçinin iş arama izni, günde iki saatten az olamamaktadır. İşçi, isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir, fakat bunu işten ayrılacağı günden önceki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirme yükümlülüğündedir.
İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenmelidir.
İşverenin, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırması halinde ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı ödemesi gerekecektir.
Sağlıkla kalın...