Genel olarak Yıllık iznin ne zaman kullanılacağını işverenler belirler. (suallere de cevaben) Uygulamada bazı tarihlerde işlerin yoğunluğunu bahane ederek izin vermek istemeyen işverenler yine işin yoğun olmadığı dönemlerde izin kullanılması konusunda ısrarcı olabiliyorlar.
İşveren, yıllık izin kurulu bulunan işyerlerinde bu kurulun kararıyla, kurul olmayan işyerlerinde ise doğrudan kendi kararıyla işyerinde yıllık izin kullanılabilecek dönemleri belirleyebilir ve bazı görevlerdeki kişilerin aynı anda yıllık izne çıkmaması gerektiğine karar verebilir. Örneğin bir üretim yapan ve birden çok müdür veya idareci çalıştıran müdürü kendisinin izinli olduğu dönemde diğer müdür yada yardımcılarının izne çıkmamasını isteyebilir.
PEKİ, KİMİN KAÇ GÜN İZNİ VAR?
Yıllık ücretli izin, bir tam yıl aynı işverene bağlı çalışmanın karşılığında elde edilen bir hak. Yıllık ücretli izin süresinde işçinin kıdemi arttıkça artıyor. Aynı işverene bağlı olarak bir yıldan beş yıla kadar çalışan işçilere 14 günden, beş yıl ve daha fazla, on beş yıldan az çalışanlara 20 günden, on beş yıldan fazla çalışanlara ise 26 günden az yıllık ücretli izin verilemiyor. Bunun dışında 18 ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere kıdemlerine bakılmaksızın en az 20 gün yıllık ücretli izin verilmek zorunda.
İZİN HAKKINDAN VAZGEÇİLEMEZ?
Bazı işçilerin yıllık izinlerini kullanmaktan imtina ettiklerini ve yıllık izinleri karşılığındaki ücretlerini işverenden talep ettiklerini görüyoruz. Yıllık ücretli izin hakkı, Anayasa'daki dinlenme hakkının karşılığı olarak düzenlenmiş durumda. Amacı işçinin işten bir süre uzak kalmasının sağlanması.
Bu sayede işçinin hem verimliliğinin artarak işine dönmesi hem de gerçek anlamda dinlenmesinin sağlanması hedefleniyor. Bu yüzden yıllık izin hakkından imtina eden işçinin aslında hem kendisine hem de işverenine kötülük yaptığını söyleyebiliriz.
İZİN HAKKI PARAYA ÇEVRİLEBİLİR Mİ?
Yıllık ücretli izin doğrudan paraya çevrilebilen bir hak değil Yani işçiler kullanmadıkları yıllık ücretli iznin parasını işverenden talep edemezler Ancak iş sözleşmesinin sona ermesi halinde işçiye hak edip kullanmadığı yıllık izinlerin parası en son alınan ücret üzerinden hesaplanarak ödenir Ulusal bayrama rastlarsa.
Yıllık izin süresinin ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günlerine rastlaması halinde bu süreler yıllık izin süresinden düşülemez. Örneğin haftanın 6 günü çalışılan bir işyerinde, 10 gün yıllık izin alındığında 11 gün izin kullanılmış olur. Aynı şekilde izin süresine rastlayan 29 Ekim, 30 Ağustos, Ramazan ve Kurban Bayramı günleri işçinin yıllık izin süresinden düşülemez. Bu çerçevede Temmuz ayında izin kullanacak işçilerin izinlerinin Kurban Bayramı ve 15 Temmuz günleri hariç olmak üzere hesaplanması gerekmektedir.
YOL İZNİ EKLENEBİLİR
Yıllık ücretli izne çıkacak işçinin bir de yol izin hakkı var. İşverenin vereceği yol izni ücretsiz bir izin. İşçi bu izin karşılığında işine döndüğünde telafi çalışması yapmak zorunda değil. Yıllık ücretli iznini işyerinin bulunduğu il dışında geçirecek işçiler işverenden yol izni istediklerinde işveren bu izni vermek zorunda. İşçinin de bu durumu belgelendirmesi gerekiyor. Uçak bileti, otobüs bileti, kendi arabasıyla şehir dışına çıkacaksa başka bir ilden o tarihlerde alışveriş yaptığını gösterir fiş veya faturalar, otel rezervasyonu ve faturası bu durumu belgelemek için yeterli. Bu durumu belgeleyen ve ücretsiz yol izni isteyen işçiye işveren dört güne kadar yol izni vermek zorunda.
PEKİ, AVANS HAKKI VARMI?
Yıllık izne çıkacak işçilerin izin öncesi işverenden avans alma hakkı da var. Pek çok işçi böyle bir hakkı olduğundan haberdar değil. İşverenler de izne çıkacak işçilerine avans ödemiyor. Hâlbuki ücretli çalışanların para biriktirmesi çok kolay değil Kıt kanaat geçinen işçiler izne çıkmadan önce alacakları avansla çok daha iyi bir tatil geçirebilirler ve memleketine gidecek işçinin yol masrafları da bu avansla karşılanabilir. Bu yüzden izne çıkmadan önce işvereninizden avansınızı isteyebilirsiniz.
İşveren, izne çıkacak işçiye, izne çıkmadan önce yıllık izin dönemine dair ücretini ödemelidir. Örneğin, 20 gün yıllık izne çıkacak işçiye 20 günlük ücreti peşin olarak ödemek zorundadır. Ayrıca eğer işçi ayın 1'inde maaş ödemesi yapılan bir işyerinde çalışıyorsa ve yıllık ücretli izin hakkını da ayın 20'inde kullanacaksa o ayki ücretinin 20 günlük kısmı da işçiye avans olarak ödenir der ilgili kanun sağlıkla kalın...