İşverenin işçiyi koruma borcu kapsamında Borçlar Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunuyla iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin birtakım yükümlülükler düzenlenir:
Mesleki riskleri önlemesi, eğitim ve bilgi verme, organizasyon yapma, gerekli araç ve gereçler sağlama, sağlık ve güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale getirme ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapma.
İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izleme, denetleme ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlama.
Risk değerlendirmesi yapma, yaptırma.
Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alma.
Çalışanları bilgilendirme.
Yeterli bilgi ve talimat verilenler hariç çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için tedbir alma.
Hayati önem oluşmuşsa işi durdurma.
İşçi, iş kazası sonucunda meydana gelen zarar nedeniyle işverenin sorumluluğuna başvurma hakkına sahiptir. Bu tazminat davasının dayanağı işçiyi koruma borcuna aykırılıktan kaynaklanan kusura dayalı sorumluluğudur.
İŞÇİNİN İHBAR SÜRESİNDE İŞ ARAMA İZNİ NEDİR?
İşçinin İhbar Süresinde İş Arama İzni İş Kanunu m. 27 hükmü uyarınca fesih bildirim süreleri içinde işveren, yeni bir iş bulması için gerekli olan süreyi işçiye vermek zorundadır.
İşveren, iş arama iznini günde 2 saatten az olmayacak şekilde vermek zorundadır. Ayrıca işçi isterse iş arama izinlerini birleştirerek toplu olarak kullanabilir.
İş arama izni için ücret kesintisi yapılmaz. İş arama izni sırasında işveren işçiyi çalıştırır ise işçi çalıştığı sürenin ücretini %100 zamlı olarak talep etme hakkına sahiptir.
İŞÇİNİN KİŞİSEL VERİLERİNİN KORUNMASI HAKKI?
İşçilerin kişisel verileri kişilik hakkı kapsamındadır ve bu veriler özel hayatın gizliliği içinde yer alır.
İş Kanunu m. 75 uyarınca işveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralına ve hukuka uygun kullanmalıdır. Ayrıca işveren, gizli kalmasında işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri saklamakla yükümlüdür.
İşveren tarafından işçinin kişisel verilerinin hukuka aykırı olarak işlenmesi durumunda işçi zararın giderilmesini talep etme ve tazminat isteme hakkına sahiptir.
İŞTEN ÇIKARILAN İŞÇİNİN İŞE İADE DAVASI AÇMA HAKKI?
Kusuru bulunmamasına rağmen işten çıkarılan işçi "işe iade davası" açma hakkına sahiptir. İşe iade davası için 2 şart aranır: İşçinin en az 6 aydır aynı işyerinde çalışması
İşyerinde en az 30 kişinin çalışması.
MAAŞI ÖDENMEYEN ÇALIŞAN İŞÇİNİN HAKKI NEDİR?
İş hakları uyarınca işveren, ücreti en fazla 1 ay sonunda ödemek zorundadır. Ödemenin 20 gün veya daha fazla gecikmesi halinde işçinin "iş bırakma hakkı" vardır. Ücret ödemesini geciktiren işverenlere Sosyal Güvenlik Kurumu para cezası keser.
Ücreti ödenmeyen işçi, iş sözleşmesini derhal feshetme hakkına sahiptir. İşçi; kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti, (Ulusal bayram ve genel tatil ücreti) UBGT hakkına sahiptir. Ayrıca işçi, ödenmeyen ücretini "ücret alacağı davası" ile talep edebilir.
İŞÇİNİN FAZLA MESAİ ÜCRETİ HAKKI NEDİR?
Haftalık 45 saati aşan çalışmalara "fazla çalışma (mesai)" denir.
Fazla mesai halinde her bir saat için verilecek ücret, normal ücretin %50 yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında belirlendiği durumlarda bu süreyi aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalara "fazla sürelerle çalışma" denir.
Fazla sürelerle çalışmalarda her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal saatlik ücretin %25 yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Fazla çalışmaların uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması halinde Yargıtay'ca hakkaniyet indirimi yapılması gerektiği istikrarlı uygulama halini almıştır. Ancak fazla çalışmanın tanık anlatımları yerine yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir. Yapılacak indirim, işçinin çalışma şekline ve işin düzenlenmesine ve hesaplanan fazla çalışma miktarına göre takdir edilmelidir. Hakkın özünü ortadan kaldıracak oranda bir indirime gidilmemelidir.
Sağlıkla kalın...