Gürpınar Kaymakamı Yasin Erdem tarafından karşılanan Van Valisi Ozan Balcı, beraberindeki Vali Yardımcısı Musa Göktaş ve Kazı Başkanı YYÜ Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu'ndan inşaatın son durumu hakkında bilgi aldı.
Kazı evinin bölümlerini tek tek inceleyen Vali Ozan Balcı, kazı ekibinin işini kolaylaştırmak için Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle modern bir kazı evi yaptırdıklarını söyledi.
"TARİHİMİZE, KÜLTÜRÜMÜZE SAHİP ÇIKIYORUZ"
İncelemeler sonrası açıklamalarda bulunan Van Balcı, "Eğitimden sağlığa, sosyal politikalardan kültür turizme, ulaşımdan iletişime, kırsal alana yani hayatın ve yaşamın her alanına dokunuyoruz. Van'ımız, doğal zenginlikleri, tarihi ve kültürel zenginlikleri açısından harika bir birikime sahip. Çavuştepe Kalesi'de Gürpınar ilçemizde önemli bir kazı alanı. Buradan çıkan Urartulara ait çok önemli tarihi eserler Van müzemizde sergileniyor. Bundan dolayı kültürel eserlerimiz çok kıymetli. Biz de ilimizin kültürüne, katkı sunan kazılar yapan hocalarımızın ve ekibinin işini kolaylaştırmak için, Valilik olarak, devletimizin imkanlarıyla, Kültür Turizm Bakanlığımızın desteğiyle bu gördüğünüz kazı evini yaptık. Burada konservasyon alanları, sosyal alanlar, idari binalar, yani kazı yapan heyetin, bilim insanlarının hayatını kolaylaştıracak bir mekan yapmış olduk. Sadece buraya değil, Ayanis'e de kazı evi yapıyoruz, bitirmek üzereyiz. Kültür ve Turizm Bakanlığımızın desteğiyle başka çalışmalar yapıyoruz. Gürpınar'daki Hoşap Kalesi'nin restorasyonu yaptırıyoruz. Akdamar Adası'ndaki eksiklikleri giderdik. Van Kalesi'ni aydınlattık. Gevaş'taki Selçuklu Mezarlığının restorasyon ve bakımı yapılıyor. Yine Gevaş'ta İzzettin Şir Camii'nin restorasyonunu yaptırıyoruz. Eski Van Şehrini ayağa kaldırıyoruz. Burada 750 yıllık Ulu Cami, Kızıl Minareli Cami, Miri Ambarı, Tarihi Hanın restorasyonu yapılıyor. Tarihimize, kültürümüze sahip çıkıyoruz. Emeği geçen herkese teşekkür ediyorum" ifadelerini kullandı.
KAZI ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR
Öte yandan Çavuştepe Kalesi Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu tarafından Çavuştepe Kalesi'nde yürütülen kazı çalışmalarıyla, tarihe ışık tutuluyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu başkanlığında 22 kişilik ekip, Çavuştepe Kalesi'nde kazı çalışmalarını sürdürüyor.
Van'ın 25 kilometre güneydoğusunda, Gürpınar ilçesinde, Van-Hakkâri-İran karayolu üzerinde Çavuştepe Mahallesinde yer alan kale, M.Ö. 8. yüzyılın ortalarında Urartu kralı II. Sarduri tarafından kuruldu.
Çavuştepe Kalesi'ndeki ilk kazılar Prof. Dr. Afif Erzen başkanlığında 1961-1986 yılları arasında kesintisiz 25 yıl sürdürülürken, ikinci dönem kazıları ise Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu başkanlığında 2014 tarihinde başlamış ve halen devam ediyor.
Kale, bereketli Gürpınar ovasına ve ovadan geçen yollara tamamen hâkim bir mevkide, ova ortasında yükselen Bol dağının batı ucundaki iki tepe üzerine kurulmuş. Yaklaşık 1 kilometre uzunluğundaki kale, güçlü surlarla birlikte doğudan ve batıdan kayaya oyulmuş iki hendekle koruma altına alındı. 'Yukarı Kale' ve 'Aşağı Kale' olmak üzere iki bölümden oluşan kale, doğu tarafta yer alan Yukarı Kale'de Urartu baş tanrısı Haldi'ye adanmış kare planlı revaklı bir tapınak ile bununla ilişkili dinsel mekânlar bulunuyor.
Yukarı kale, aşağı kaleye kıyasla daha küçük bir alanda dikdörtgen planlı olup çevresi güçlü surlarla kuşatılırken, batı tarafta yer alan Aşağı Kale ise 430 metre uzunluğunda ve 125 metre genişliğindedir. Aşağı kalenin doğu kısmında 'Uçkale' olarak adlandırılan 27,50 x 17,30 m boyutlarında dikdörtgen planlı bir yapı yer alıyor.
Bugüne kadar tespit edilmiş olan hiçbir Urartu kalesinde benzerine rastlanmayacak bir şekilde özenli işçilikte inşa edilen Çavuştepe Kalesi, esas işlevi bilinmemekle birlikte, dinsel içerikli olduğu tahmin ediliyor.
Aşağı Kale'nin iç kısmında ayrıca saray bölümü, bununla ilişkili depo odaları ve atölyeler ile tanrı İrmuşini'ye adandığı bilinen ikinci bir tapınak bulunuyor. Kayaya oyulmuş temeller üzerine inşa edilen, 81x33 m boyutlarındaki saray, iki sıra paye ile üç bölüme ayrılmış. Her iki yanında da koridorlar yer alıyor.
Güneydeki koridor İrmuşini Tapınağı'na kadar uzanırken, sarayın alt katı; mutfak, kiler, depo ve tuvalet gibi birimlere ayrılmış. Ortadaki salonda kayaya oyulmuş üç adet sarnıç yer alırken, doğu ve batı uçlarda içlerinde ocak, çeşme ve atık su kanallarının bulunduğu iki ayrı mutfak mekânı bulunuyor.
İrmuşini Tapınağı, Aşağı Kale'nin en yüksek noktası üzerine kurulmuş olup kare planlı yapı ile eklentilerinden oluşuyor. Tapınak girişi doğuya bakar ve bu cephe alttan iki sıra halinde son derece özenli işlenmiş kare biçimli bazalt taşları bulunuyor.
Üzerinde yaklaşık 10 metre yüksekliğinde olduğu düşünülen kerpiç duvarlara ait kalıntılar mevcut. Çivi yazısıyla yazılmış inşa metni, girişin sol yanında yer alıyor. İçten, 4,50x4,50 metre boyutlarındaki kare planlı kutsal odanın duvarları mavi, kırmızı, siyah ve beyaz renkli, bitkisel motiflerin ağırlıkta olduğu resimlerle süslü.
Depolar, atölyeler ve diğer mekânlar, kalenin diğer bölümleri arasında yer alıyor. Kalenin büyük depo odalarında yarıya kadar toprağa gömülü ve sayıları 120'yi bulan depolama küpleri (pitos) yer alıyor.
Kalenin Nekropolü (Mezarlık) kalenin yaklaşık 1 kilometre kuzeyinde yer alırken, burada 2017 yılından önce yapılmış olan çok sayıdaki kaçak kazı, Urartu mezarlığına büyük ölçüde zarar vermiş. Yapılan arkeolojik kazılarda Urartu toplumuna ait ölü gömme adetleri hakkında çok önemli bilgiler elde edildi.
Buna göre Urartularda iki tür ölü gömme âdetinin olduğu, bunlardan ilki ölülerin yakılarak bir çömleğin (Urne) içinde gömüldüğü, ikincisinin ise ölülerin toprağa ana karnındaki duruş biçiminde ve yan yatırılarak (hoker) yapıldığı anlaşılan gömülerdir. Nekropolde dört farklı mezar tipi tespit edilirken, bunlar; örme oda mezar, Urne mezar, sandık mezar ve basit toprak mezarlar olduğu belirtildi.
VAN BÖLGE GAZETESİ: FEHMİ TEKDUR
