Gürpınar Kaymakamı Yasin Erdem tarafından karşılanan Van Valisi Ozan Balcı, Van Jandarma Asayiş Kolordu Komutanı Tümgeneral Aykut Tanrıverdi ve İl Jandarma Komutanı Tuğgeneral Adem Şen, İl Emniyet Müdürü Murat Mutlu, AK Parti İl Başkanı Emre Güray, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) Genel Sekreteri Halil İbrahim Güray ve İl Defterdarı Murtaza Kamar ile birlikte Gürpınar ilçesindeki Çavuştepe Kalesinde yapımı devam eden kazı evinin inşaatında incelemelerde bulundu.

Van Valisi Ozan Balcı, yapılan çalışma ile ilgili Kazı Başkanı YYÜ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu'ndan bilgi alarak kültür ve sanata tam destek verdiklerini söyledi.

"VAN BU BÖLGEDE VE TÜRKİYE'DE YILDIZ GİBİ PARLAYACAK"

Kentin ihyası ve inşası için çalışmalarının aralıksız bir şekilde devam ettiğini belirten Vali Balcı, "Eğitimden spora, kültür sanattan sağlığa, ormancılığa, ulaşıma, iletişime yönelik yani yaşama ve hayata dair her alanda çok güzel işler yapıyoruz. Türkiye bu coğrafyada bir güneş gibi parlıyor. İnşallah Van'da bu bölgede ve Türkiye'de yıldız gibi parlayacak. Bunun için arkadaşlarımızla birlikte canla başla çalışıyoruz.  Van kadim bir kent. Urartuların  yerleşim yeri. Çok güzel bir müzesi var. İlimizin çeşitli bölgelerinde arkeolojik kazılar yapılıyor. Bu kazılar ilimiz için çok kıymetli. Bu kazı alanlarından biri de Çavuştepe Kalesi. Hocalarımız burada kazılar yaparak çok değerli eserleri ortaya çıkarıyorlar. Bunlar da Van müzesinde sergileniyor. Biz de bu bilim insanlarının işlerini kolaylaştırmak için çalışıyoruz. Burada arkeologlarımız, bilim insanlarımız için içerisinde idari bina, sosyal donatılar, yatakhane, misafir karşılama alanının bulunduğu bir kazı evi yapıyoruz. Bu kazı evimiz bittiğinde bilim insanlarımız, arkeologlar ve çalışma ekipleri daha rahat bir ortamda kazı yapabilecek. Emeği geçen herkese çok teşekkür ederim" dedi.

Kazı Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu ise, 80 yıldır kazı yapılan Çavuştepe Kalesinde ilk defa böyle kapsamlı bir kazı evinin yapılmasının kendilerini çok mutlu ettiğini belirterek, Vali Ozan Balcı'ya teşekkür etti.

KAZI ÇALIŞMALARI TARİHE IŞIK TUTUYOR

Öte yandan Çavuştepe Kalesi Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu tarafından Çavuştepe Kalesi'nde yürütülen kazı çalışmalarıyla, tarihe ışık tutuluyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu başkanlığında 22 kişilik ekip, Çavuştepe Kalesi'nde kazı çalışmalarını sürdürüyor.

Van'ın 25 kilometre güneydoğusunda, Gürpınar ilçesinde, Van-Hakkâri-İran karayolu üzerinde Çavuştepe Mahallesinde yer alan kale, M.Ö. 8. yüzyılın ortalarında Urartu kralı II. Sarduri tarafından kuruldu.

Çavuştepe Kalesi'ndeki ilk kazılar Prof. Dr. Afif Erzen başkanlığında 1961-1986 yılları arasında kesintisiz 25 yıl sürdürülürken, ikinci dönem kazıları ise Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu başkanlığında 2014 tarihinde başlamış ve halen devam ediyor.

Kale, bereketli Gürpınar ovasına ve ovadan geçen yollara tamamen hâkim bir mevkide, ova ortasında yükselen Bol dağının batı ucundaki iki tepe üzerine kurulmuş. Yaklaşık 1 kilometre uzunluğundaki kale, güçlü surlarla birlikte doğudan ve batıdan kayaya oyulmuş iki hendekle koruma altına alındı. 'Yukarı Kale' ve 'Aşağı Kale' olmak üzere iki bölümden oluşan kale, doğu tarafta yer alan Yukarı Kale'de Urartu baş tanrısı Haldi'ye adanmış kare planlı revaklı bir tapınak ile bununla ilişkili dinsel mekânlar bulunuyor.

Yukarı kale, aşağı kaleye kıyasla daha küçük bir alanda dikdörtgen planlı olup çevresi güçlü surlarla kuşatılırken, batı tarafta yer alan Aşağı Kale ise 430 metre uzunluğunda ve 125 metre genişliğindedir. Aşağı kalenin doğu kısmında 'Uçkale' olarak adlandırılan 27,50 x 17,30 m boyutlarında dikdörtgen planlı bir yapı yer alıyor.

Bugüne kadar tespit edilmiş olan hiçbir Urartu kalesinde benzerine rastlanmayacak bir şekilde özenli işçilikte inşa edilen Çavuştepe Kalesi, esas işlevi bilinmemekle birlikte, dinsel içerikli olduğu tahmin ediliyor.

Aşağı Kale'nin iç kısmında ayrıca saray bölümü, bununla ilişkili depo odaları ve atölyeler ile tanrı İrmuşini'ye adandığı bilinen ikinci bir tapınak bulunuyor. Kayaya oyulmuş temeller üzerine inşa edilen, 81x33 m boyutlarındaki saray, iki sıra paye ile üç bölüme ayrılmış. Her iki yanında da koridorlar yer alıyor.

Güneydeki koridor İrmuşini Tapınağı'na kadar uzanırken, sarayın alt katı; mutfak, kiler, depo ve tuvalet gibi birimlere ayrılmış. Ortadaki salonda kayaya oyulmuş üç adet sarnıç yer alırken, doğu ve batı uçlarda içlerinde ocak, çeşme ve atık su kanallarının bulunduğu iki ayrı mutfak mekânı bulunuyor.

İrmuşini Tapınağı, Aşağı Kale'nin en yüksek noktası üzerine kurulmuş olup kare planlı yapı ile eklentilerinden oluşuyor. Tapınak girişi doğuya bakar ve bu cephe alttan iki sıra halinde son derece özenli işlenmiş kare biçimli bazalt taşları bulunuyor.

Üzerinde yaklaşık 10 metre yüksekliğinde olduğu düşünülen kerpiç duvarlara ait kalıntılar mevcut. Çivi yazısıyla yazılmış inşa metni, girişin sol yanında yer alıyor. İçten, 4,50x4,50 metre boyutlarındaki kare planlı kutsal odanın duvarları mavi, kırmızı, siyah ve beyaz renkli, bitkisel motiflerin ağırlıkta olduğu resimlerle süslü.

Depolar, atölyeler ve diğer mekânlar, kalenin diğer bölümleri arasında yer alıyor. Kalenin büyük depo odalarında yarıya kadar toprağa gömülü ve sayıları 120'yi bulan depolama küpleri (pitos) yer alıyor.

Kalenin Nekropolü (Mezarlık) kalenin yaklaşık 1 kilometre kuzeyinde yer alırken, burada 2017 yılından önce yapılmış olan çok sayıdaki kaçak kazı, Urartu mezarlığına büyük ölçüde zarar vermiş. Yapılan arkeolojik kazılarda Urartu toplumuna ait ölü gömme adetleri hakkında çok önemli bilgiler elde edildi.

Buna göre Urartularda iki tür ölü gömme âdetinin olduğu, bunlardan ilki ölülerin yakılarak bir çömleğin (Urne) içinde gömüldüğü, ikincisinin ise ölülerin toprağa ana karnındaki duruş biçiminde ve yan yatırılarak (hoker) yapıldığı anlaşılan gömülerdir. Nekropolde dört farklı mezar tipi tespit edilirken, bunlar; örme oda mezar, Urne mezar, sandık mezar ve basit toprak mezarlar olduğu belirtildi.

VAN BÖLGE GAZETESİ: FEHMİ TEKDUR