Van'da hava sıcaklığının artmasıyla birlikte, vatandaşlar tarafından toplanan çiriş, mantar, kenger, siyabo gibi bölgenin yüksek kesimlerinde yetişen çeşitli bitki türleri, tezgâhlardaki yerini almaya başladı.
Van'da yaylalarında toplanan şifalı bitkiler, yöre sakinleri için geçim kaynağı oluyor. Vatandaşlar, topladıkları şifalı bitkileri satarak, aile bütçelerine katkı sunuyor.
Sıcakların artmasıyla birlikte yaylaların yüksek kesimlerinde yetişen ve şifalı olduğuna inanılan, aynı zamanda Van otlu peynirinde ve özellikle yöresel yemeklerde kullanılan bitkiler tezgâhlardaki yerini almaya başladı.
Dağlardan toplanan çeşitli bitkiler, ilkbahar döneminde geçim kaynağı oluyor. Bahar mevsiminin etkisini artırması ile birlikte dağlarda doğal olarak yetişen bitkiler vatandaşlar tarafından toplanarak Van'da satışa sunuluyor.
Dağlardan toplanan bitkiler, bazı vatandaşlar yemek için evlerine götürürken, bazı vatandaşlar ise satarak, aile bütçelerine katkı sunuyor.
Yöre halkı tarafından şifalı olduğuna inanılan çiriş, kenger ve heliz otu ile birlikte peynir yapımında kullanılan sirmo gibi çeşitli bitki türleri tezgâhları süslemeye başladı.
Bölgenin yüksek kesimlerinde yetişen bitkileri toplayan vatandaşlar, topladıkları bu bitkileri satarak para kazanıyor.
ÇİRİŞ OTUNUN FAYDALARI?
Dağ pırasası, kirkiş otu, ya da gulik otu olarak da bilinen çiriş otu, egzama gibi cilt sorunlarına iyi gelen ve bağışıklığı güçlendiren bir bitki türüdür. Bunun yanında hoş kokusu ile bilinen sarı çiçekleri olan çiriş otu, taze kullanıldığı gibi kurutulmuş olarak da kullanılır. Salata, çorba gibi sulu yemekler, börek ve hatta çay formlarında tüketilir.
Genellikle tarlalarda, açık alanlarda ve yol kenarlarında yetişir. Türkiye'de ve diğer ülkelerde yaygın olarak yetiştirilir. Ancak, yabani bitkiler arasında olduğu için toplama yaparken dikkatli olmak gerekir.
Çiriş otu bitkisi, yaklaşık 50-150 cm boylarında, yaprakları kılıca ya da pırasa yaprağına benzemektedir ve 35-45 cm civarı boy ve 3 cm en ölçülerine sahiptir. Bahar aylarında, genellikle nisan ve mayıs aylarında, çiçeklenen çiriş otu bezelye benzeri meyvelere sahiptir ve yıl boyunca yeşil kalmaktadır.
Çiriş otu yenilebilir yabani bir ottur, genellikle Bingöl yöresinde yetişen ve tüketilen bir bitki türüdür. Bu ot halk tarafından gıda kaynağı olarak kullanıldığı gibi, tıbbi amaçla birtakım hastalıkların tedavisinde de kullanılmaktadır. Hemoroid (basur), adet söktürücü, idrar söktürücü, saçkıran ve egzama (dermatit) ve daha birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır.
Toplumun büyük bir kısmı bazı hastalıkların tedavisinde tıbbi bitkilere başvurmaktadır çünkü bitkisel tedavi yöntemlerinin yan etkilerinin olmadığı ya da daha az olduğu düşünülmektedir. Çiriş otu da halk tarafından tercih edilen bitkiler arasında yer alır.
C vitamini, glutatyon, potasyum, kalsiyum, fosfor, çinko, magnezyum, antioksidan içeriği ve B3 vitamini bakımından zengin bir bitkidir. Sindirim sistemi sağlığını destekleyerek mide yanması, şişkinlik gibi sorunları giderici bir etki sağlar, ayrıca idrar söktürücü etkisi ile vücutta biriken ve olumsuz etkiler yaratan toksinlerin atılmasını sağlayarak böbrek sağlığına da destek olur.
Hücre içi antioksidan olarak karsinojen maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Radyasyonun zararlı etkilerinden korur. Vajinal akıntı semptomlarının giderilmesinde kullanılır. Karaciğeri sigara ve alkolün neden olduğu zararlı etkilerden korur. Bronşit, tüberküloz ve amfizem tedavisinde olumlu etkileri ile destek sağlar. Serbest radikaller, vücutta oksidatif strese neden olan olumsuz etkenlerdir. Çiriş otu içeriğindeki antioksidanlar yardımı ile serbest radikallerle savaşır.
Antiinflamatuar etkisi ile iltihaplanmayı giderici fayda sağlar. Beyaz kan hücreleri üretimini arttırarak bağışıklık sistemini destekler ve vücut direncini artırarak hastalıklara karşı koruma sağlar. Çiriş otu içeriğindeki glutatyon, hücresel işlevler için gereklidir, kalp beyin bağışıklık sistemlerini, göz, karaciğer, böbrekler, deri ve akciğeri oksidatif strese ve hasara karşı korur.
Kolestrolü düşürerek kardiyovasküler sistemin sağlığının korunmasına destek olur ve kan şekerini seviyesini belli bir seviyede tutarak vücut dengesinin korunmasını sağlar. Yine antioksidan içeriği sayesinde ciltteki yaşlanma belirtilerini giderici etkiler sağlar ve cilt tonunu eşitler. Süt arttırıcı fayda sağlar.
Adet söktürücü etkisi ile kadınlar tarafından kullanılmaktadır. Bu faydalar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Çiriş otu da diğer tüm tıbbi bitkilerde olduğu gibi uzman önerisi ile kullanılmalıdır, çünkü alerji ve benzeri olumsuz durumların teşhisi ciddi sorunlara neden olabilmektedir.
VAN BÖLGE GAZETESİ: FEHİM ATİŞ