18 yaşını doldurmamış kadın veya erkek işçiler gece çalıştırılması yasaktır:4857 sayılı İş Kanununun 69. maddesi uyarınca, gece çalışması İşçilerin gece çalışma süreleri, yine İş Kanunu’ nun 69. maddesinin amir hükmi ne göre, 7.5 saati geçemez.
Ancak, 2015 yılında yapılan bir torba yasa değişikliği ile kanunun bu maddesine, “turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir” hükmü getirilmiştir. Dolayısıyla gece çalışması, artık 7.5 saati yukarıda sayılan iş kollarında olmak ve işçinin yazılı onayının bulunması durumunda aşılabilecektir.
Ayrıca sağlık, güvenlik, turizm,gibi gece çalışma yapan belediye itfaiyeleri, mezarlıklar defin işleri,kamu kurumu santraları,kısacası idarecilerin uygun görüşleri ve bilgileri dahilinde ihtiyaca binaen yapılan gece çalışmalarının tamamına emsal teşkil etiğinden. Periyodik olarak düzenlenen gece ve gündüz çalışmaları, vardiya sistemi gereğince dönüşümlü olarak yapılmaktadır. Vardiya ile değişen çalışma saatleri arasında 11 saatlik kesintisiz bir ara dinlenme olmadan çalışma yaptırılamaz. Bu değişimler sırasında çalışanların sosyal hayatını engellememek ve oluşturacağı psikolojik etkilerin en aza indirilmesi amacıyla, aynı nitelikteki vardiyaların üst üste gelmemesi öngörülmüştür. Zorunluluk olmadıkça işçilerin postaları değiştirilemez.
Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılarak işletilen veya nöbetleşe işçi postaları ile yapılan işlerde, işveren veya işveren vekilleri, posta sayısı ile her postanın işe başlama ve bitirme saatlerini, postalar halinde çalıştırdıkları işçilerin ad ve soyadlarını, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini ve bunlara ilişkin değişiklikleri düzenleyerek iş yerinde işçilerin kolayca görüp okuyabilecekleri şekilde ilan etmekle yükümlüdür. İşveren ilan ettikleri, her postada çalışan işçilerin ad ve soyadlarını kapsayan listeleri ve bu işçiler için işe başlamadan önce alınan periyodik sağlık raporlarının bir nüshasını ilgili bölge müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
İş Kanunu’ nun 73. maddesinde, “Gece dönemine denk düşen 20.00-06.00 saatleri arasındaki işçi postalarında, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmaları yasaktır. 18 yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece çalışması ise, sağlık raporu ve ilgili yönetmelikteki şartlara bağlıdır. Eğer, iş yerinizde, bu düzenlemeye aykırı olarak gece çalıştırılan kişiler varsa onların da gece çalıştırılmaları kanuna aykırıdır.
Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in işçi postalarında değişme süresi başlıklı 8. maddesinin düzenlemesi, “Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları çalıştırılarak yürütülen işlerde postalar; en fazla bir iş haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci iş haftasında gündüz çalıştırılmaları suretiyle ve postalar birbirlerinin yerini alacak şekilde düzenlenir.
Zorunluluk olmadıkça işçilerin postaları değiştirilemez. Ancak 4857 sayılı İş Kanununun 69. maddesi uyarınca, gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir. Gece çalışması nedeni ile sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, olanakların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir. Aksi halde işçi, bu gerekçe ile iş sözleşmesini feshetmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Ayrıca kanunen“İşçilerin gece çalışmaları günde 7,5 saati geçemez” hükmü bulunmaktadır. Bu durum hem günlük çalışmanın hem de fazla çalışmanın bir sınırını oluşturur. Gece çalışmaları yönünden haftalık 45 saat olan yasal çalışma sınırı aşılmamış olsa da günde 7,5 saati aşan çalışmalar için vardiyalı çalışan işçiye fazla çalışma ücreti ödenmelidir der kanun.
4857 Sayılı İş Kanunu 69. Madde Gece süresi ve gece çalışmaları Çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir.
Bazı işlerin niteliğine ve gereğine göre yahut yurdun bazı bölgelerinin özellikleri bakımından, çalışma hayatına ilişkin “gece” başlangıcının daha geriye alınması veya yaz ve kış saatlerinin ayarlanması, yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki hükmün uygulama şekillerini tespit etmek yahut bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veyahut gece işletmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan iş yerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkartılabilir.
İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez. Bir iş yerinde vardiyalı çalışma varsa, iş veren vardiyaları düzenleme ve önceden ilan etme yükümlülüğü de var. Vardiya yönetmeliğinin 3. maddesine göre işveren veya işveren vekilleri,
a) vardiya sayısı ile her vardiyanın işe başlama ve bitirme saatlerini,
b) vardiyalar halinde çalıştırdıkları işçilerin ad ve soyadlarını
c) ara dinlenmelerini, hafta tatillerini
d) bunlara ilişkin değişiklikleri düzenleyerek iş yerinde işçilerin kolayca görüp okuyabilecekleri şekilde ilan etmek zorunda. Yani vardiyalı çalışma, işverenin tümüyle keyfine terk edilmiş bir çalışma biçimi değil. Tüm vardiya düzeni önceden belirlenecek ve ilan edilecek. İşveren ilan ettiği vardiya düzenine uyacak der ilgili kanunlar sağlıklı çalışmalar dileklerimle.
