Mesai Hesaplama Fazla mesai hesaplaması saatlik bazda ve brüt ücret üzerinden yapılır. 45 saati aşan çalışmalarda fazla mesai ücreti normal mesaiden yüzde 50 daha yüksek bir oranda ödenirken fazla süreli çalışmalarda bu oran yüzde 25 oranında daha fazladır. Yıllık fazla mesai saati maksimum 270 saattir. Bu süre aylık 225 saate denk gelir (suallere de cevaben) Kanunen yasada belirlenen haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir. Haftalık 45 saati aşan çalışma yapıldığında bu çalışma fazla mesai ya da diğer adı ile fazla çalışma ücreti olarak adlandırılır. İşçinin normal çalışma süresinin sözleşmelerle haftalık 45 saatin altında belirlendiği durumlar vardır. İşverenin belirlediği süreden daha fazla çalışmalar fazla süreli çalışma olarak adlandırılır. Bu sürelerin aşılması halinde işveren işçiye aylık ücretinin yanı sıra fazla mesai ödemesi yapmakla yükümlüdür.
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME NE ŞEKİLDEDİR?
Fazla çalışma ücreti 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesinde düzenlenmiştir. Mevzuattaki düzenlemeye göre, ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, İş Kanunu'nda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İş Kanunu'nun 63. Maddesi'ne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.
Fazla çalışma saat ücreti, normal çalışma saat ücretinin yüzde elli fazlasıdır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. İşçiye fazla çalışma yaptığı saatler karşılığında normal çalışma ücreti ödenmiş ise, sadece kalan yüzde ellilik kısmı ödenir. İş Kanunu'nda öngörülen yüzde elli fazlasıyla ödeme kuralı nispi emredici nitelikte bir kuraldır. Tarafların sözleşmeyle bu miktarın altında bir oran belirlemeleri mümkün değildir. Ancak, tarafların daha yüksek bir oran belirlemesi mümkündür. Fazla çalışma ücreti hesaplanırken, ait olduğu döneme ait ücrete göre hesaplama yapılması gerekir.
Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dâhilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak kabul edilmektedir. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 25 yükseltilmesiyle ödenir.
FAZLA ÇALIŞMA VEYA FAZLA SÜRELERDE ÇALIŞMA NEDİR?
Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak da kullanabilir. Bu gibi durumlarda işçi hak ettiği serbest zamanı 6 ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
İş Kanunu'nun 63. Maddesinin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
Fazla mesai hesaplaması matematiksel işlemlerle 'Brüt ücret/225 = x 1,5' formülüne göre yapılmaktadır. Örnek verilecek olursa aylık brüt ücreti 20 bin TL olan bir işçinin 5 saat mesai yaptığını varsayarak; 20.000/225=88.88 x 1,5 = 133.32 TL bir işçinin saatlik çalışma ücretidir. İşçi 5 saat mesai yaptığı için 133.32 TL 5 saatlik mesai süresi ile çarpılır. Bu işlem sonucunda 666.6 TL işverenin 5 saat fazla mesai yapan işçiye ödemesi gereken miktardır.
FAZLA SÜRELERDE ÇALIŞMA ÜCRETLERİ NASIL HESAPLANIR?
Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır Fazla sürelerle çalışmalarda ise her bir saat için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 25 yükseltilmesi şeklinde ödenir. Fazla süreli çalışmalar hesaplaması ise şu şekilde yapılmaktadır: Saatlik Brüt Ücret + (Saatlik Brüt ücret x 1,25) = Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti Fazla Çalışma Süresi x Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti Örnek verilecek olursa saatlik brüt ücreti 50 TL olan bir işçi haftalık çalışma süresinden 5 saat fazla çalıştığında alacağı toplam fazla çalışma ücreti 50 + (50 x %25) = 62.5 TL 5 x 62.5 = 312.5 TL şeklindedir. Matematiksel işlemler ve rakamların büyüklüğü fazla mesai hesaplamaların hem zorlayıcı hem de yanlış sonuçlara ulaşmanı za neden olabilir.
En hızlı, pratik ve güvenli sonuçlara doğrudan ulaşmak için 'Mesai Hesaplama' araçlarını kullanabilirsiniz. Mesai hesaplama aracında yer alan 'Aylık Brüt Maaşı' ve 'Fazla Mesai (Çalışma Saati)' bilgilerini girerek saatlik fazla mesai ücreti (Brüt), fazla mesai ücreti (Brüt), maaş + fazla çalışma ücreti (Brüt) ve fazla mesai nedeniyle işçinin alabileceği serbest zaman izni bilgilerine kolayca ulaşabilirsiniz.
Sağlıkla kalın...