Bakıldığında 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 4 hükmü ile beraber 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 208 hükümleri Kapsamında Görevleri başında veya emekli aylığı almakta iken vefat halinde sosyal güvenlik kanunlarında bulunan hükümlere göre ölüm yardımı veya cenaze ödeneği olarak bir yardım yapılması benimsenmiştir.
Ölüm yardımı olarak yapılan ödemeler 2008 yılı Ekim ayından önce çalışmaya başlayan ve 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu kuralları uygulananların; Cenaze ödeneği olarak yapılan ödemeler ise 2008 yılı Ekim ayından sonra ilk defa çalışmaya başlayan ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kuralları uygulananların;
Vefatlarında Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan bir ödeme şeklidir.
Ölüm yardımı tutarında, ödenecek kişilerde eski ve yeniler açısından iki ayrı mevzuat ve farklı uygulama bulunmaktadır.
1) 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu kuralları uygulananlar:
İlgili madde:
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 4 hükmü ile beraber 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 208 hükümleri birlikte uygulanarak ölüm yardımı ödeme tutarı belirlenir.
Emekli aylığı almakta iken vefat edenlerden ölüm yardımı ödenecek olanlar öncelik sırasına göre:
- Emekli memur sağ iken Kurumlarına beyanname verirler ve ölümünde ölüm yardımının ödeneceği kişiyi seçerler. Bu seçtikleri kişi öncelik sırasına göre ölüm yardımı ödenecek kişidir.
- Şayet emekli memur sağ iken bir kişi belirlememişse dul eşi ölüm yardımı alır.
- Dul eş yok ise çocukları ölüm yardımını paylaşırlar.
- Dul eş ve çocuklar da bulunmuyorsa vefat eden emeklinin anne ve babası ölüm yardımını alır.
- Bu kişilerden hiç birisi bulunmuyor ise vefat eden emeklinin kardeşleri ölüm yardımını ortak olarak alırlar..
- Kardeş de dahil, aile yakınlarından kimse bulunmuyorsa ölüm yardımı cenazeyi kaldıranlara, Sosyal Güvenlik Kurumunun ödeyeceği tutarı geçmemek üzere yapılır.
Sonuç değerlendirmemiz: 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu kurallarına göre emekli aylığı alan kişinin vefatında yapılan ölüm yardımı ödemesinde en yüksek Devlet memuru aylığının ek göstergesi dahil 2 katı tutarında yapılır. Bu tutar 2017 ilk yarı yılı için 1825 TL. dir. 1825 TL. en az ödenecek ölüm yardımı tutarı olup, emekli memurun aylığı bu tutardan fazla olması halinde aylık tutarı kadar ölüm yardımı ödemesi yapılır.
2) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kuralları uygulananlar:
-5510 sayılı Kanuna göre aylık almakta iken vefat edenler:
İlgili Madde:
5510 sayılı Kanun Madde 37
",,,İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir.
Cenaze ödeneğinin üçüncü fıkrada sayılanlara ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, üçüncü fıkrada belirtilen tutarı geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan ölenlerin hak sahiplerine kendi kurumları tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri ödeneği veya bu mahiyette bir ödemenin yapılması halinde, Kurum tarafından cenaze ödeneği ödenmez...
Hükmün Yorumu:
5510 sayılı Kanuna göre aylık almakta iken ölen memurun hak sahiplerine ödenecek tutar Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulunca belirlenerek Bakan tarafından onaylanan tarife olmaktadır. Bu tutar, 5434 sayılı Kanuna göre belirlenen tutardan daha az olmaktadır.
Bu tutar öncelik sırasına göre;
-Dul eşine,
-Dul eş yoksa çocuklarına,
-Çocuklarda yoksa anne ve babasına,
-Anne ve babası da yoksa kardeşlerine,
-Bunlardan hiç kimse yoksa cenazeyi kaldıran gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
3) 5434 sayılı Kanun kuralları uygulananlar ile 5510 sayılı Kanun kuralları uygulananlardan halen görevlerini sürdürenlerin görevde iken vefat etmeleri durumu:
Çalışırken vefat edenin hak sahiplerine ölüm yardımı görev yaptıkları Kurumlar tarafından 657 sayılı Kanun Madde 208 hükmüne göre yapılır.
Memurun sağlığında bildiri ile gösterdiği kimseye,
- Eğer bildiri vermemiş ise eşine ve çocuklarına,
- Bunlar yoksa anne ve babasına,
- Bunlar da yoksa kardeşlerine,
En yüksek Devlet memuru aylığının ek gösterge dahil iki katı tutarında ölüm yardımı ödemesi yapılır. Bu tutar 2017 ilk yarı yılı için 1825 TL.dir.
Sonuç Değerlendirmemiz:
2008 yılı Ekim ayından önce çalışmaya başlayıp emekli aylığı almakta iken vefat eden memurlar için ödenecek olan en düşük ölüm yardımı 1825 TL. dır.
2008 yılı Ekim ayından sonra çalışmaya başlayıp emekli aylığı alacak olan ve bu aylığını almakta iken vefat eden memurlar için ödenecek olan cenaze ödeneği tutarını ise Sosyal Güvenlik Kurumu. Yönetim Kurulu belirlemekte, bu tutar her durumda 1825 TL. nin altında olmaktadır der ilgili kanun. Ayrıca bir sonraki çalışmamızda işçi için ölüm veya cenaze yardımı ile ilgili yapılması gerekenleri ilgililerin bilgisine sunmaya çalışacağız Esen Kalın...
