Deneme süresi boyunca işçi bütün haklarına aynı şekilde sahiptir. Yani bu süre içerisinde de işçinin ücreti tam olarak ödenmeli, sigorta primleri eksiksiz şekilde yatırılmalı, işçinin fazla mesai yapması halinde ücreti zamlı ödenmeli, işçiye genel bayram ve resmi gün tatilleri ile hafta tatili kullandırılmalı ve hastalık gibi durumlarda işçi rapor alabilmelidir. (suallere de cevaben) Sözleşmede deneme süresinin olması nedeni ile işçinin ücretinde kesilme ve indirim de yapılamaz.
Deneme süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin ihbar tazminatı alamayacağını dile getirdik. İşçi açısından bir diğer olumsuz nokta ise işe iade açısından vücut bulmaktadır. İşe iade davasının şartı olan 6 aylık kıdem süresi dolmadığı için deneme süresinde işten çıkarılan işçi işe iade davası açamaz.
İŞ SÖZLEŞMESİNDE DENEME SÜRESİ NEDİR?
İşçi ve işveren arasında kurulan iş ilişkisine devam edilip edilmeyeceği kararının, belirli bir süre geçmesi sonunda verilmesine olanak tanıyan sözleşmelere; deneme süreli iş sözleşmesi denilmektedir.
İş sözleşmesine eklenecek deneme süresi ile işçi çalışma koşullarını ve bu koşulların kendisi açısından uygunluğunu görmekte; işveren ise işçinin bu işe uygun olup olmadığını test edebilmektedir. Sürenin sonuna gelindiğinde, taraflar dilerse hiçbir sorumluluk üstlenmeden iş akdini feshedebilmektedir. Yani deneme süreli iş sözleşmesi sayesinde ihbar tazminatı gibi sözleşmeyi feshetme konusunda zorlaştırıcı yaptırımlar ile karşılaşılmamaktadır.
Son olarak şunu da belirtelim ki; iş sözleşmeleri için asıl olan, sözleşmenin deneme süresi konulmaksızın kurulmasıdır. Bu açıdan bakıldığında, aslında deneme süreli iş sözleşmesi istisnai niteliktedir. Dolayısıyla yargılama aşamasında sözleşmenin deneme süreli olduğunu iddia eden taraf da bu iddiasını ispatlamak zorundadır.
DENEME SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞARTLARI NELERDİR?
Bir iş sözleşmesine deneme süresinin eklenebilmesi için ilk olarak sözleşmenin, sürekli iş sözleşmesi olma zorunluluğu bulunmaktadır. Sözleşmenin belirli süreli iş sözleşmesi veya belirsiz süreli iş sözleşmesi olmasının bir önemi bulunmamaktadır.
Ayrıca normal bir iş sözleşmesine deneme süresinin konabilmesi için buna ilişkin bir hükmün muhakkak sözleşmede açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir. Aksi takdirde ispat konusunda zorluklar yaşanacaktır.
Deneme süreli iş sözleşmesi için herhangi bir geçerlilik şartı bulunmamaktadır. Sözleşmenin sözlü değil; yazılı şekilde yapılması da geçerliliğini etkilemez. Yazılı olma şartı aslında sadece ispat şartı niteliğine sahiptir. Ancak şu da unutulmamalıdır ki; iddiada bulunan taraf, bu iddiasını ispatlamak zorundadır. Bunu da ancak yazılı bir sözleşme veya sözleşmeye eklenen bir madde ile ispatlayabileceği için deneme süreli iş sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması her zaman sağlıklı olacaktır.
DENEME SÜRESİNİN KANUNİ DAYANAĞI NEDİR?
İş Kanunu deneme süresi, 4857 sayılı iş kanunun 15. Maddesi kapsamında ile düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre: Madde 15. Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.
Süre içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.
DENEME SÜRESİ NE KADAR OLUR?
İlgili kanun maddesinden de görüleceği üzere; iş sözleşmesi deneme süresi en fazla 2 ay olmaktadır. Bu süre bireysel iş sözleşmeleri ile en fazla iki ay olarak belirlenebilirken; toplu iş sözleşmeleri en çok 4 aya kadar uzatılabilir. Sürenin bundan daha fazla olması, özellikle de işçi açısından aleyhe sonuç verebileceği için kanun koyucu tarafından kısıtlanmıştır. Çalışmanın iki ayı geçmesi halinde, artık deneme süresinden söz edilemez. İş akdinin feshi konusunda, artık bu sözleşme de normal bir iş sözleşmesinin feshinde doğacak hak ve yükümlülükleri taşıyacaktır.
Sağlıkla kalın…
