ÇALIŞMA SÜRESİ NEDİR?
Çalışma Süreleri Yönetmeliği 3. Maddesinde, Çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süredir. İş Kanununun 66 ncı maddesinin birinci fıkrasında yazılı süreler de çalışma süresinden sayılır. (Suallere de Cevaben) Aynı Kanunun 68 inci maddesi uyarınca verilen ara dinlenmeleri ise, çalışma süresinden sayılmaz. Şeklinde açıklanmıştır.
PEKİ, (ÇALIŞAN) İŞÇİ ONAYI NEDİR?
İş Kanunu 41. Maddeye göre fazla çalışmalarda işçinin onayının alınması gerekir bu onay her yıl başında yenilenmelidir. İşçinin onayının alınması işçiye fazla mesai ücreti ödenmeyeceği veya işçinin bu haklarından feragat ettiği anlamına gelmemektedir. İşçi bu onayı verse de vermese de fazla mesai yaptığı takdirde bu ücreti talep etme hakkı vardır.
İşçinin yazılı onayı alınmadan, işçinin fazla mesai yapması durumunda da işçinin yaptığı çalışma fazla mesai olarak kabul edilir ve fazla mesai davası açma veya ücretini alma hakkını engellemez. Ancak bu durum işçi veya işveren bakımından fesih koşullarını etkilemektedir.
MAKSİMUM ÇALIŞMA SÜRESİ NE KADAR?
İş kanunu 63. Maddesinde ise maksimum çalışma süresinin haftada en çok 45 saat olacağı kararlaştırılmıştır. Bu sürenin aşılması durumundaki çalışmalar ise fazla çalışma olarak kabul edilmekte ve işçiye bu kapsamda fazla mesai ücretlerinin ödenmesi gerekmektedir. Ancak kanundaki bazı hallerde denkleştirme dikkate alınarak işçinin fazla çalışma süreleri esnetilir bilmektedir. Ancak denkleştirmeye uyulsa dahi aşağıdaki maksimum çalışma sürelerinin aşılmaması gerekmektedir
İşçinin Günlük maksimum çalıştırılma süresi:11 saat
Haftalık maksimum çalıştırılma süresi: 66 saat
Yıllık maksimum fazla mesai süresi:270 saattir
Gece maksimum çalıştırılma süresi:7,5 saat olarak belirlenmiştir.
Bu sürelerin aşılması durumunda işçinin fazla mesai ücreti talep etmesinde bir engel yoktur. Ancak işçi fazla mesaide bu sürelerin aşıldığı iddiasıyla iş akdini haklı nedenle derhal fesh edebilecektir.
FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA NEDİR?
Haftalık çalışma süresinin ortalama 45 saatin altında belirlendiği iş sözleşmelerinde 45 saate kadar fazla çalışma yapılması durumunda işçiye çalıştığı saat ücretinin yüzde %25 zamlı olarak ödenmesi gerekir.
Örneğin; haftalık çalışma süresi 40 saat olan bir iş sözleşmesinde işçinin haftalık 45 saat çalışma yapması durumunda saatlik çıplak brüt ücreti 20 TL ise bu ücretin yüzde 25 zamlı olarak 24 TL olarak hesaplanması ve ödenmesi gerekir.
İşçi isterse fazla sürelerle çalışma ücretine karşılık çalıştığı fazla saat başına altı ay içinde ücretinde herhangi bir kesintiye gidilmeksizin 1 saat 15 dakikalık izin de kullanabilir
PEKİ FAZLA ÇALIŞMA NEDİR?
Haftalık ortalama çalışma süresi 45 saat olarak belirlendiği veya 45 saat altında belirlendiği iş sözleşmelerinde ise 45 saati aşan çalışmalarda işçiye çalıştığı her saatin ücretinin, normal ücretinin yüzde 50 zamlı olarak ödenmesi gerekmektedir. Örnek Bu durumda 1 saatlik çıplak brüt ücreti 20 TL ise bu ücretin yüzde 50 zamlı olarak 30 TL hesaplanması gerekmektedir.
İşçi isterse fazla sürelerle çalışma ücretine karşılık çalıştığı fazla saat başına altı ay içinde ücretinde herhangi bir kesintiye gidilmeksizin 1 saat 30 dakikalık izin de kullanabilir
ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILMAYAN BAZI DURUMLAR?
-Burada sosyal yardım amacıyla örneğin işveren tarafından işçiye tahsis edilen serviste veya araçta geçen süreler işin niteliğinden doğmayıp işyerine gitme gelme esnasında geçirilen sürelerse bu süreler çalışma süresine dahil edilmeyecektir.
-Günlük 7,5 saat süreyi aşan işlerde işçilere 1 saatlik yemek molası verilmesi veya günlük 2 şer kez 15 er dakika çay veya sigara molası verilmesi gibi hususlarda çalışma süresine dahil edilmediğinden fazla mesai ücretinde hesaba katılmaz.
ÇALIŞMA SÜRESİNDE SAYILAN BAZI DURUMLAR?
İş kanunu 66. Maddesinde ise fiilen çalışma dışındaki bazı durumları da çalışma süreleri içinde sayılmaktadır, Bu hususlar:
a) Madenlerde, taş ocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
b) İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
c) İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.
d) İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
e) Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler der ilgili kanun sağlıkla kalın...
