Yurtdışı borçlanmalar için aranılan şartlar yurtdışı sürelerinin borçlandırılabilmesi için borçlanma anında Türk vatandaşı olmak ya da doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmiş olmak, borçlanma kapsamındaki yurtdışı sürelerini belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şarttır ve Ölen sigortalının hak sahipleri tarafından yapılan borçlanma başvurularında hak sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olması yeterli olup, ayrıca borçlanılmak istenilen sigortalıya ait yurtdışı sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmaz. Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de söz konusu yasa ile getirilen düzenlemeden yararlanabilmektedirler.
YURTDIŞINDA GEÇEN HANGİ SÜRELER BORÇLANDIRILIR?
Borçlanma kapsamındaki süreler yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerdir. "Sigortalılık süresi" deyiminden, borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış ya da çalışılmış süre olarak kabul edilen süreler anlaşılmalıdır.
Çalışılmış olarak kabul edilen süreler, ilgili ülke mevzuatına göre fiilen çalışmadığı halde çalışmaya eşdeğer süre olarak kabul edilip, aylığa hak kazanmada ve aylık hesabında değerlendirilen süreler dir. "İşsizlik süresi" ibaresi, ilgili ülke mevzuatına göre çalışma süreleri ile bu çalışma sürelerine eşdeğer süreler haricinde o ülkede geçen süreyi ifade eder. İşsizlik sürelerinin tamamının borçlanma kapsamında değerlendirilmesine imkân bulunmadığından sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde olmak kaydıyla bir yıla kadar olan yurtdışında geçen işsizlik süreleri borçlandırılır. İkamet süreleri ve boşta geçen süreler de bu kapsamda değerlendirilir.
Yurtdışında "ev kadını olarak geçen süreler", medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların, sigortalılık süreleri haricinde yurt dışında bulundukları süreleri ifade eder. Ev kadınlığı sürelerinin borçlanmasında Türkiye'de geçirilen süreler dikkate alınmaz.
YURTDIŞI BORÇLANMA KAPSAMINDA OLMAYAN SÜRELER HANGİLERİDİR?
Yurtdışında 18 yaşın doldurulmasından önce, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadını olarak geçen süreler borçlanma kapsamında değildir. Ayrıca, ülkemizdeki sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurtdışı süreleri ile ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurtdışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitiş tarihinden sonraki işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerin de 3201 sayılı Kanuna göre borçlandırılmasına imkân bulunmamaktadır.
SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ OLAN ÜLKELERDE ÇALIŞANLARIN EMEKLİLİĞİ NASIL OLUR?
Ülkemizin imzaladığı ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre, sözleşmeli ülkelerde sigortalı olarak çalışmış olan kişilerin bu çalışma süreleri, aylığa hak kazanmada gerekmesi halinde birlikte dikkate alınmaktadır. Bu suretle aylığa hak kazanıldığında aylık, her iki ülkede geçen çalışmalar birlikte dikkate alınarak hesaplanmakta, Akit taraflar bu şekilde hesaplanan aylığın kendi ülkesinde geçen çalışma gün sayısına tekabül eden kısmını aylık (kısmi aylık) olarak ödenmektedir. Sözleşme hükümlerine göre sigortalılar aylık taleplerini ikamet ettiği ülkedeki sosyal güvenlik kurumuna yaparlar.
PEKİ YURTDIŞI BORÇLANMASI NEDİR?
Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin istekleri halinde, ikili veya çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı olarak geçirdikleri belirli sürelerin prim karşılığını ödeyerek, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi dir.
PEKİ YURTDIŞI BORÇLANMASI YAPAN İADESİNİ İSTEYEBİLİR Mİ?
Tahakkuk ettirilen borcun tamamını veya bir kısmını ödeyenlerden borçlanmalarının iptal edilmesi için başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir. Borçlandıkları hizmetleri ile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılar ile ölüm aylığı bağlanamayan hak sahiplerine başvuruları halinde ödenen borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir. Ancak, borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık almakta olanlar borçlanma talebinden vaz geçemezler ve bunların ödedikleri borçlanma tutarı iade edilmez.
YURTDIŞI BORÇLANMA MİKTARININ ÖDENMESİNDE SÜRE DURUMU NEDİR?
3201 sayılı Kanuna göre tahakkuk ettirilen borç tutarı tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenir. Üç ay süre içerisinde ödeme yapmayanların borçlanma işlemleri iptal edilir.
YURTDIŞI BORÇLANMA SÜRELERİ ÜLKEMİZDE HANGİ SİGORTA STATÜSÜNE GÖRE DEĞERLENDİRİLİR?
yurt dışı süreleri, 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilerek Türkiye'deki prim ödeme gün sayıları veya hizmetlerine eklenir.
YURTDIŞI BORÇLANMAYLA BAĞLANAN AYLIĞIN KESİLDİĞİ HALLER NELERDİR?
Yurtdışında sigortalılık veya ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanarak malullük, yaşlılık ve ölüm aylığına hak kazananların, bu aylıkları; Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın herhangi bir ülkede kısa süreli çalışma olarak adlandırılan işler hariç olmak üzere çalışmaya, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya başladıkları, 5510 sayılı Kanunun sosyal güvenlik destek primine tabi tutulmasına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla Türkiye'de sosyal güvenlik kanunlarına göre sigortalı olarak çalışmaya başladıkları, tarihten itibaren kesilir.
YURTDIŞI BORÇLANMAYLA BAĞLANAN AYLIKLARIN TARİH DURUMU?
3201 sayılı Kanuna göre borçlanılan hizmetlere göre bağlanacak yaşlılık aylığın başlangıç tarihi dilekçe tarihini takip eden aybaşı dır. Sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle kısmi aylık almakta iken yurtdışı hizmet borçlanması yapanların kısmi aylıkları; Borcun ödendiği tarih kesin dönüş tarihinden önce ise kesin dönüş tarihini, Borcun ödendiği tarih kesin dönüş tarihinden sonra ise borcun ödendiği tarihi, takip eden aybaşından itibaren, tam aylığa yükseltilir.
Sağlıkla kalın...
